ΜΗΝΥΜΑ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΠΑΤΕΡΑ ΦΡΑΓΚΙΣΚΟΥ
3Η ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΤΩΝ ΦΤΩΧΩΝ
33η Κυριακή της Κοινής Περιόδου του Έτους
17 Νοεμβρίου 2019
Δεν θα εξαπατηθεί ποτέ των φτωχών η προσδοκία
1.«Δεν θα εξαπατηθεί ποτέ των φτωχών η προσδοκία» (Ψλ 9,19). Τα λόγια του Ψαλμού φανερώνουν μιαν απίστευτη επικαιρότητα. Εκφράζουν μια βαθειά αλήθεια την οποία η πίστη κατορθώνει να αποτυπώσει προπάντων μέσα στην καρδιά των πιο φτωχών: ότι η χαμένη προσδοκία θα ανακτηθεί εμπρός στις αδικίες, τις ταλαιπωρίες και την παροδικότητα της ζωής.
Ο Ψαλμωδός περιγράφει την κατάσταση του φτωχού και την αλαζονεία αυτού που τον καταπιέζει (βλ. Ψλ 10,1-10). Επικαλείται την κρίση του Θεού για να αποκατασταθεί η δικαιοσύνη και να εξαλειφθεί η ανομία (βλ. Ψλ 10,14-15). Φαίνεται πως στα λόγια του επανέρχεται το ερώτημα που διατρέχει την πορεία των αιώνων μέχρι τις μέρες μας: πώς μπορεί ο Θεός να ανέχεται αυτή την ανομία; Πώς μπορεί να επιτρέπει να ταπεινώνεται ο φτωχός, χωρίς να παρεμβαίνει να τον βοηθήσει; Γιατί συναινεί στο να απολαμβάνει μια ευτυχισμένη ζωή αυτός που καταπιέζει, ενώ η συμπεριφορά του θα έπρεπε να καταδικάζεται ακριβώς για τα βάσανα που προκαλεί στον φτωχό;
Τη στιγμή της σύνθεσης αυτού του Ψαλμού, εξελισσόταν μια μεγάλη οικονομική ανάπτυξη, η οποία, όπως συχνά συμβαίνει, έφθασε να παράγει και μεγάλες κοινωνικές ανισορροπίες. Η ανισότητα δημιούργησε ένα πλήθος απόρων, των οποίων η κατάσταση φαινόταν ακόμη πιο δραματική όταν συγκρινόταν με τον πλούτο που αποκτούσαν οι λίγοι προνομιούχοι. Ο Ψαλμωδός, παρατηρώντας αυτή την κατάσταση, χρωματίζει έναν πίνακα τόσο ρεαλιστικό όσο και αληθινό.
Ήταν η εποχή κατά την οποία, άνθρωποι αλαζόνες και χωρίς καμιά αίσθηση του Θεού, καταδίωκαν τους φτωχούς για να ιδιοποιηθούν ακόμη και το λίγο που κατείχαν και να τους οδηγήσουν στην σκλαβιά. Δεν συμβαίνει πολύ διαφορετικά σήμερα. Η οικονομική κρίση δεν εμπόδισε τον πλουτισμό πολλών ομάδων ανθρώπων, ο οποίος συχνά φαίνεται τόσο περισσότερο ανώμαλος, όσο περισσότερο διαπιστώνουμε με τα μάτια μας τον τεράστιο αριθμό φτωχών στους δρόμους των πόλεών μας, οι οποίοι στερούνται τα στοιχειώδη απαραίτητα πράγματα και μερικές φορές είναι θύματα κακομεταχείρισης και εκμετάλλευσης. Έρχονται στον νου τα λόγια της Αποκάλυψης: «Καυχιέσαι πως είσαι πλούσιος, πως απόκτησες μεγάλη περιουσία, πως δεν έχεις ανάγκη από τίποτε. Ξεχνάς, φαίνεται, πως στην πραγματικότητα είσαι ταλαίπωρος κι αξιοθρήνητος, φτωχός, τυφλός και γυμνός» (Απ 3,17). Παρέρχονται οι αιώνες, αλλά η κατάσταση πλουσίων και φτωχών παραμένει αμετάβλητη, σαν να μην έχει διδάξει τίποτε η εμπειρία της ιστορίας. Τα λόγια του Ψαλμού, λοιπόν, δεν αφορούν το παρελθόν, αλλά το δικό μας παρόν, που τίθεται ενώπιον της κρίσης του Θεού.
2. Και σήμερα ακόμη, οφείλουμε να απαριθμήσουμε πολλές μορφές δουλείας, τις οποίες υφίστανται εκατομμύρια άνδρες, γυναίκες, νέοι και παιδιά.
Καθημερινά συναντούμε οικογένειες, που αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τη γη τους για να αναζητήσουν αλλού τρόπους επιβίωσης. Ορφανά, που έχουν χάσει τους γονείς ή χωρίστηκαν βιαίως από αυτούς για μια κτηνώδη εκμετάλλευση. Νέοι, σε αναζήτηση επαγγελματικής αποκατάστασης, στους οποίους απαγορεύεται η πρόσβαση στην εργασία εξαιτίας μυωπικών οικονομικών πολιτικών. Θύματα, πολλών μορφών βίας, από την πορνεία μέχρι τα ναρκωτικά, που εξευτελίζονται στα ενδόμυχά τους. Πώς να λησμονήσουμε, επί πλέον, τα εκατομμύρια των μεταναστών, θύματα πολλών κρυφών συμφερόντων, που συχνά εργαλειοποιούνται για πολιτικούς λόγους, και δεν τους παρέχεται η αλληλεγγύη και η ισότητα; Αλλά πώς να λησμονήσουμε και τα τόσα πολλά άστεγα και περιθωριοποιημένα άτομα που τριγυρνούν στους δρόμους των πόλεών μας;
Πόσες φορές βλέπουμε τους φτωχούς στους σκουπιδότοπους να συλλέγουν τον καρπό των αποβλήτων και των περισσευμάτων, προκειμένου να βρουν κάτι για να τραφούν ή να ντυθούν! Με το να καταντήσουν και αυτοί μέρος ενός ανθρώπινου σκουπιδότοπου, γίνονται αντικείμενο μεταχείρισης σαν να πρόκειται για απορρίμματα χωρίς κανένα συναίσθημα ενοχής να καταλαμβάνει όσους είναι συνένοχοι σ’ αυτό το σκάνδαλο. Συχνά θεωρούνται παράσιτα της κοινωνίας και γι’ αυτό δεν τους συγχωρείται ούτε το ίδιο το γεγονός της φτώχειας τους. Η κρίση βρίσκεται πάντοτε σε εγρήγορση. Δεν τους επιτρέπεται να είναι συνεσταλμένοι ή αποθαρρημένοι, θεωρούνται απειλητικοί ή ανίκανοι, επειδή απλά και μόνο είναι φτωχοί.
Δράμα μέσα στο δράμα, δεν επιτρέπεται σ’ αυτούς να δουν την άκρη του τούνελ της μιζέριας που βιώνουν. Έφθασαν μέχρι και σημείου να ανάγουν σε θεωρία και να διαμορφώνουν μια εχθρική αρχιτεκτονική προκειμένου να απαλλαγούν από την παρουσία τους ακόμη και στους δρόμους, τα έσχατα σημεία υποδοχής. Περιφέρονται από το ένα μέρος στο άλλο της πόλης, ελπίζοντας να βρουν κάποια εργασία, ένα σπίτι, κάποια στοργή… Κάθε ενδεχόμενη δυνατότητα να προσφερθεί εργασία, μετατρέπεται πάραυτα σε ακτίνα φωτός. Και όμως, ακόμη και εκεί όπου θα έπρεπε να καταγραφεί τουλάχιστον η δικαιοσύνη, συχνά αντιμετωπίζονται με άγριο και αυθαίρετο τρόπο. Ατέλειωτες ώρες κάτω από τον καυτό ήλιο υποχρεώνονται να συλλέξουν τα εποχιακά φρούτα, αλλά αμείβονται με μια γελοία πληρωμή. Δεν έχουν ασφάλεια για την εργασία τους, ούτε ανθρώπινες συνθήκες που να τους επιτρέπουν να αισθάνονται ίσοι με τους άλλους. Δεν υπάρχει κοινωνική ενσωμάτωση, αποζημίωση, ούτε καν η δυνατότητα να αρρωστήσουν.
Ο Ψαλμωδός περιγράφει με ωμό ρεαλισμό τη στάση των πλουσίων που λεηλατούν τους φτωχούς: “παραμονεύει τον φτωχό να αρπάξει… και να τον παρασύρει στην παγίδα του” (βλ. Ψλ 10,9). Είναι σαν να πρόκειται για τακτική κυνηγού, κατά την οποία οι φτωχοί καταδιώκονται, συλλαμβάνονται και καθίστανται σκλάβοι. Σε μια κατάσταση όπως αυτή, η καρδιά πολλών κλείνεται, και η επιθυμία να καταστούν αόρατοι υπερέχει. Τελικά, αναγνωρίζουμε ένα πλήθος φτωχών, προς τους οποίους συχνά συμπεριφερόμαστε με ρητορικό στόμφο, αλλά τους υπομένουμε με πλήξη. Γίνονται σαν πρόσωπα διάφανα, η δε φωνή τους δεν έχει πια δύναμη ούτε υπόσταση μέσα στην κοινωνία. Άνδρες και γυναίκες ολοένα πιο ξένοι ανάμεσα στα σπίτια μας και περιθωριοποιημένοι ανάμεσα στις συνοικίες μας.
3. Το πλαίσιο που ο Ψαλμός περιγράφει χρωματίζεται με θλίψη, εξαιτίας της αδικίας, του πόνου και της πικρίας που πλήττουν τους φτωχούς. Παρ’ όλα αυτά, προσφέρει έναν ωραίο ορισμό του φτωχού. Είναι αυτός που “εμπιστεύεται τον Κύριο” (βλ. στιχ. 11), διότι έχει τη βεβαιότητα ότι ποτέ δεν θα εγκαταλειφθεί. Ο φτωχός, στην Αγία Γραφή, είναι ο άνθρωπος της εμπιστοσύνης! Ο ιερός συγγραφέας επισημαίνει και τον λόγο αυτής της εμπιστοσύνης: ο φτωχός “γνωρίζει τον Κύριό του” (βλ. στο ίδιο), και στη βιβλική γλώσσα το ρήμα “γνωρίζω” φανερώνει μια προσωπική σχέση στοργής και αγάπης.
Είμαστε εμπρός σε μια περιγραφή πράγματι εντυπωσιακή, την οποία δεν θα περιμέναμε ποτέ. Ωστόσο, αυτό δεν συντελεί να εκφράζει το μεγαλείο του Θεού, όταν βρίσκεται εμπρός σε ένα φτωχό. Η δημιουργική του δύναμη ξεπερνά κάθε ανθρώπινη προσδοκία και αποδεικνύεται πρακτικά από το γεγονός ότι “δεν λησμονεί” αυτό το συγκεκριμένο πρόσωπο (βλ. στιχ. 13). Είναι ακριβώς αυτή η εμπιστοσύνη στον Κύριο, αυτή η βεβαιότητα ότι δεν θα εγκαταλειφθεί, που στηρίζουν την ελπίδα του. Ο φτωχός γνωρίζει πως ο Θεός δεν μπορεί να τον εγκαταλείψει, γι’ αυτό ζει πάντοτε στην παρουσία αυτού του Θεού που τον θυμάται. Η βοήθειά Του εκτείνεται πέραν της σημερινής κατάστασης πόνου, για να διαγράψει μια πορεία απελευθέρωσης που μεταμορφώνει την καρδιά, διότι τη στηρίζει βαθύτατα.
4. Είναι μια μόνιμη επωδός της Αγίας Γραφής η περιγραφή των ενεργειών του Θεού υπέρ των φτωχών. Ο Θεός είναι αυτός που “ακούει”, “παρεμβαίνει”, “προστατεύει”, “λυτρώνει”, “σώζει”… Με δυο λόγια, ένας φτωχός δεν θα βρει ποτέ τον Θεό αδιάφορο ή σιωπηλό εμπρός στην προσευχή του. Ο Θεός είναι αυτός που αποδίδει δικαιοσύνη και δεν λησμονεί (βλ. Ψλ 40,18· 70,6). Απεναντίας, είναι γι’ αυτόν ένα καταφύγιο και δεν παύει να έρχεται σε βοήθειά του (Ψλ 10,14). Μπορούμε να ορθώσουμε πολλούς τοίχους και να φραχθούν οι είσοδοι για να βαυκαλιστούμε ότι αισθανόμαστε ασφαλείς με τα πλούτη μας σε βάρος όσων αφήνουμε απέξω. Δεν θα είναι πάντοτε έτσι. Η “ημέρα του Κυρίου”, όπως περιγράφουν οι προφήτες (βλ. Αμ 5,18. Ησ. 2-5· Ιων. 1-3), θα κατεδαφίσει τα τείχη που στήθηκαν μεταξύ των χωρών και θα αντικαταστήσει την αλαζονεία των λίγων με την αλληλεγγύη των πολλών. Η κατάσταση της περιθωριοποίησης, την οποία υφίστανται εκατομμύρια άνθρωποι, δεν θα μπορέσει να διαρκέσει ακόμη επί μακρόν. Η κραυγή τους αυξάνεται και αγκαλιάζει τη γη ολόκληρη. Καθώς έγραφε ο δον Primo Mazzolari: «Ο φτωχός είναι μια διαρκής διαμαρτυρία ενάντια σ’ αυτές τις αδικίες. Ο φτωχός είναι μια πυριτιδαποθήκη. Αν της βάλεις φωτιά, ο κόσμος θα ανατιναχτεί».
5. Δεν είναι ποτέ δυνατό να αποφύγουμε το πιεστικό κάλεσμα, που η Αγία Γραφή μας ασκεί, προκειμένου να αποκαταστήσουμε την αδικία σε βάρος των φτωχών. Όπου και αν στρέψουμε το βλέμμα, ο λόγος του Θεού δείχνει πως οι φτωχοί είναι όσοι δεν έχουν τα απαραίτητα για να ζήσουν, διότι εξαρτώνται από τους άλλους. Είναι οι καταπιεσμένοι, οι ταπεινοί, αυτοί που είναι πεταμένοι πάνω στη γη. Και όμως, εμπρός σ’ αυτή την αναρίθμητη στρατιά φτωχών, ο Ιησούς δεν φοβήθηκε να ταυτιστεί με τον καθένα απ’ αυτούς: «Σας βεβαιώνω πως όλα όσα κάνατε για έναν από τους άσημους αδερφούς μου, τα κάνατε για μένα» (Μτ 25,40). Το να αποφεύγουμε αυτή την ταύτιση ισοδυναμεί με το να παραποιούμε το Ευαγγέλιο και να νερώνουμε την αποκάλυψη. Ο Θεός, τον οποίο ο Ιησούς θέλησε να αποκαλύψει, είναι ένας Πατέρας γενναιόδωρος, σπλαχνικός, ανεξάντλητος σε καλοσύνη και χάρη, που δίνει ελπίδα προπάντων σ’ αυτούς οι οποίοι είναι απογοητευμένοι και χωρίς μέλλον.
Πώς να μην υπογραμμίσουμε ότι οι Μακαρισμοί, με τους οποίους ο Ιησούς εγκαινίασε την αναγγελία της Βασιλείας του Θεού, ανοίγουν με αυτά τα λόγια: «Μακάριοι εσείς οι φτωχοί» (Λκ 6,20); Η σημασία αυτής της παράδοξης αναγγελίας είναι ότι στους φτωχούς ανήκει η βασιλεία του Θεού, διότι αυτοί είναι στην κατάσταση να τη δεχτούν. Πόσους φτωχούς συναντούμε κάθε μέρα! Μερικές φορές, φαίνεται πως το πέρασμα του χρόνου και οι κατακτήσεις του πολιτισμού αυξάνουν παρά να μειώνουν τον αριθμό τους. Περνούν οι αιώνες, και αυτός ο ευαγγελικός μακαρισμός φαίνεται όλο και πιο παράδοξος. Οι φτωχοί γίνονται όλο και πιο φτωχοί, και αυτό συμβαίνει ακόμη περισσότερο σήμερα. Ωστόσο, ο Ιησούς που εγκαινίασε τη Βασιλεία Του θέτοντας τους φτωχούς στο κέντρο, θέλει να μας πει ακριβώς αυτό: Εκείνος εγκαινίασε, αλλά εμπιστεύτηκε σ’ εμάς, τους μαθητές του, το καθήκον να μεταφέρουμε αυτό το μήνυμα, με την ευθύνη να επαναφέρουμε την προσδοκία στους φτωχούς. Είναι αναγκαίο, προπάντων σε μια περίοδο όπως τη δική μας, να ξαναζωντανέψουμε την ελπίδα και να αποκαταστήσουμε την εμπιστοσύνη. Είναι ένα πρόγραμμα που η χριστιανική κοινότητα δεν μπορεί να υποτιμήσει. Πρόκειται για την αξιοπιστία του μηνύματός της και της μαρτυρίας των χριστιανών.
6. Προσεγγίζοντας τους φτωχούς, η Εκκλησία ανακαλύπτει πως αποτελεί έναν λαό, ο οποίος, διασκορπισμένος ανάμεσα σε πολλά έθνη, καλείται να φροντίσει ώστε κανένας να μην αισθανθεί ξένος ή αποκλεισμένος, αφού όλοι εμπλέκονται σε μια κοινή πορεία σωτηρίας. Η κατάσταση των φτωχών, υποχρεώνει να μην κρατούμε αποστάσεις από το Σώμα του Κυρίου που υποφέρει στο πρόσωπό τους. Καλούμαστε μάλλον να αγγίξουμε τη σάρκα Του για να ριχτούμε με ζήλο σε μια υπηρεσία η οποία είναι αυθεντικός ευαγγελισμός. Η κοινωνική προαγωγή των φτωχών δεν είναι μια δέσμευση ξένη προς την αναγγελία του Ευαγγελίου· αντιθέτως, φανερώνει τον ρεαλισμό της χριστιανικής πίστεως και την ιστορική εγκυρότητά της. Η αγάπη που δίνει ζωή στην πίστη στον Ιησού, δεν επιτρέπει στους μαθητές του να κλειστούν σε έναν ασφυκτικό ατομικισμό, κρυμμένο μέσα σε μια πνευματικότητα που δεν έχει καμία επίδραση στην κοινωνική ζωή (βλ. Αποστ. Παραίνεση, Η Χαρά του Ευαγγελίου, 183).
Προσφάτως, θρηνήσαμε τον θάνατο ενός μεγάλου αποστόλου των φτωχών, του Jean Vanier, ο οποίος, με την αφοσίωσή του, άνοιξε νέους δρόμους στην κοινωνική προαγωγή των περιθωριοποιημένων προσώπων. Ο Jean Vanier, έλαβε από τον Θεό το χάρισμα να αφιερώσει όλη τη ζωή του στους αδελφούς με βαριά αναπηρία, τους οποίους η κοινωνία τείνει να κρατά αποκλεισμένους. Υπήρξε ένας “άγιος της διπλανής μας πόρτας”. Με τον ενθουσιασμό του, κατόρθωσε να συγκεντρώσει γύρω του πολλούς νέους, άνδρες και γυναίκες, που με την καθημερινή τους στράτευση προσέφεραν αγάπη και έδωσαν ξανά το χαμόγελο σε πολλά αδύναμα και ευάλωτα πρόσωπα προσφέροντάς τους μιαν αληθινή “κιβωτό” σωτηρίας ενάντια στην περιθωριοποίηση και στη μοναξιά. Αυτή η μαρτυρία του άλλαξε τη ζωή πολλών ανθρώπων και βοήθησε τον κόσμο να κοιτάξει με διαφορετική ματιά τα πιο ευάλωτα και αδύναμα πρόσωπα. Η κραυγή των φτωχών ακούστηκε και παρήγαγε μιαν ακλόνητη ελπίδα, δημιουργώντας ορατά και χειροπιαστά σημεία μιας αγάπης πραγματικής που μέχρι σήμερα μπορούμε να διαπιστώσουμε με βεβαιότητα.
7. «Η προτίμηση για τους τελευταίους, γι’ αυτούς που η κοινωνία απορρίπτει και αποβάλλει» (Στο ίδιο, 195) είναι μια επιλογή προτεραιότητας, την οποία οι μαθητές του Χριστού καλούνται να επιδιώξουν προκειμένου να μην προδώσουν την αξιοπιστία της Εκκλησίας και να χαρίσουν πραγματική ελπίδα στους πολλούς ανυπεράσπιστους. Μέσω αυτών, επιβεβαιώνεται η χριστιανική αγάπη, διότι όποιος συμπάσχει με τα βάσανά τους, από αγάπη για τον Χριστό, αντλεί ο ίδιος δύναμη και προσδίδει σφρίγος στην αναγγελία του Ευαγγελίου.
Η στράτευση των χριστιανών, επ’ ευκαιρία αυτής της Παγκόσμιας Ημέρας και προπάντων μέσα στην καθημερινή ζωή, δεν συνίσταται μόνο σε προγράμματα προαγωγής και αρωγής, τα οποία, αν και αξιέπαινα και απαραίτητα, πρέπει να στοχεύουν στο να αυξήσουν την πλήρη προσοχή του καθενός, την οποίαν οφείλουμε σε κάθε πρόσωπο που βρίσκεται σε κατάσταση δυσχερή. «Αυτή η αγαπητική προσοχή είναι η αρχή μιας αληθινής έγνοιας» (βλ. στο ίδιο, 199) για τους φτωχούς στην αναζήτηση του αληθινού καλού τους. Δεν είναι εύκολο να γίνουμε μάρτυρες της χριστιανικής ελπίδας μέσα στο περιβάλλον μιας κουλτούρας της κατανάλωσης και των αποβλήτων, που στοχεύει διαρκώς στην αύξηση μιας ευημερίας επιφανειακής και εφήμερης. Είναι αναγκαία η αλλαγή της νοοτροπίας προκειμένου να ανακαλύψουμε το ουσιώδες, και να δώσουμε υπόσταση και ζωντάνια στην αναγγελία της Βασιλείας του Θεού.
Η ελπίδα μεταδίδεται και μέσω της παρηγοριάς, η οποία συντελείται συνοδεύοντας τους φτωχούς όχι λόγω μιας στιγμιαίας φόρτισης ενθουσιασμού, αλλά εξαιτίας μιας στράτευσης που αντέχει στον χρόνο. Οι φτωχοί ανακτούν αληθινή ελπίδα όχι όταν μας φαίνονται ικανοποιημένοι, επειδή τους παραχωρήσαμε λίγο από τον χρόνο μας, αλλά όταν αναγνωρίζουν στη θυσία μας μια πράξη ανιδιοτελούς αγάπης που δεν επιζητεί ανταπόδοση.
8. Από τους πολλούς εθελοντές, οι οποίοι αξίζουν τον έπαινό μας αφού είναι οι πρώτοι που αισθάνθηκαν τη σημασία αυτής της προσοχής προς τους φτωχούς, ζητώ να εντείνουν την αφοσίωσή τους. Αγαπητοί αδελφοί και αδελφές, σας προτρέπω να αναζητήσετε σε κάθε φτωχό που συναντάτε, αυτό που πραγματικά έχει ανάγκη. Να μην στέκεστε στην πρώτη υλική ανάγκη, αλλά να προσπαθείτε να ανακαλύπτετε την καλοσύνη που κρύβεται στην καρδιά τους, δίνοντας προσοχή στην κουλτούρα τους και στους τρόπους που εκφράζονται, για να μπορέσετε να ξεκινήσετε έναν αδελφικό διάλογο. Ας αφήσουμε κατά μέρος τις διαιρέσεις που προέρχονται από ιδεολογικές και πολιτικές θεωρήσεις, ας προσηλώσουμε το βλέμμα στο ουσιώδες που δεν χρειάζεται πολλά λόγια, αλλά μια ματιά αγάπης και ένα χέρι βοήθειας. Μη λησμονείτε ποτέ πως «η χειρότερη διάκριση από την οποία υποφέρουν οι φτωχοί, είναι η έλλειψη πνευματικής φροντίδας» (Στο ίδιο, 200).
Οι φτωχοί έχουν ανάγκη από τον Θεό, από την αγάπη Του, η οποία γίνεται ορατή μέσα από άγια πρόσωπα που ζουν κοντά τους, τα οποία, με την απλότητα της ζωής τους, εκφράζουν και αναδεικνύουν τη δύναμη της χριστιανικής αγάπης. Ο Θεός χρησιμοποιεί πολλούς δρόμους και άπειρα μέσα για να φτάσει στην καρδιά των ανθρώπων. Βέβαια, οι φτωχοί μάς πλησιάζουν και επειδή τους μοιράζουμε το φαγητό, αλλά αυτό που πραγματικά έχουν ανάγκη βρίσκεται πέραν του ζεστού πιάτου ή του σάντουιτς που τους προσφέρουμε. Οι φτωχοί έχουν ανάγκη από τα χέρια μας για να ανορθωθούν, από την καρδιά μας για να αισθανθούν ξανά τη ζεστασιά της αγάπης, από την παρουσία μας για να ξεπεράσουν τη μοναξιά. Έχουν ανάγκη απλά από την αγάπη.
9. Μερικές φορές αρκούν λίγα πράγματα για να δώσεις ξανά ελπίδα: αρκεί να σταθείς, να χαμογελάσεις, να ακούσεις. Ας αφήσουμε κατά μέρος, για μια μέρα, τις στατιστικές. Οι φτωχοί δεν είναι αριθμοί, τους οποίους να επικαλεστούμε προκειμένου να καυχηθούμε για προγράμματα και έργα. Οι φτωχοί είναι πρόσωπα που πηγαίνουμε να συναντήσουμε: είναι νέοι και ηλικιωμένοι που καλούμε στο σπίτι μας για να μοιραστούμε μαζί τους το φαγητό. Άνδρες, γυναίκες και παιδιά, που αναμένουν από μας έναν φιλικό λόγο. Οι φτωχοί μας σώζουν, διότι μας επιτρέπουν να συναντήσουμε το πρόσωπο του Ιησού Χριστού.
Στα μάτια του κόσμου φαίνεται παράλογο να σκεφτόμαστε πως η φτώχεια και η ένδεια μπορούν να έχουν κάποια σωστική δύναμη. Και όμως, αυτό διδάσκει ο Απόστολος όταν λέει: «Δεν βρίσκονται ανάμεσά σας πολλοί σοφοί με τα ανθρώπινα κριτήρια, ούτε πολλοί με ισχύ πολιτική ούτε πολλοί με αριστοκρατική καταγωγή. Αλλά όσους ο κόσμος θεωρεί μωρούς, εκείνους διάλεξε ο Θεός για να ντροπιάσει τελικά τους σοφούς, κι όσους ο κόσμος θεωρεί ανίσχυρους, εκείνους διάλεξε ο Θεός για να ντροπιάσει τελικά τους κατά κόσμον ισχυρούς, κι όσους ο κόσμος θεωρεί παρακατιανούς και περιφρονημένους, εκείνους διάλεξε ο Θεός, τα μηδενικά, για να καταργήσει όσους θαρρούν πως είναι κάτι. Έτσι ώστε να μην μπορεί κανείς να καυχηθεί για κάτι μπροστά στο Θεό» (Α’ Κορ 1,26-29).
Με τα ανθρώπινα μάτια, δεν μπορούμε να δούμε αυτήν τη σωστική δύναμη. Αντίθετα, με τα μάτια της πίστεως, τη βλέπουμε στην πράξη και τη βιώνουμε προσωπικά. Μέσα στην καρδιά του οδοιπορούντα Λαού του Θεού, πάλλει η σωστική αυτή δύναμη η οποία δεν αποκλείει κανέναν και εμπλέκει όλους σε ένα πραγματικό προσκύνημα μεταστροφής για να αναγνωρίσει τους φτωχούς και να τους αγαπήσει.
10. Ο Κύριος δεν εγκαταλείπει αυτόν που Τον αναζητεί και αυτούς που Τον επικαλούνται. «Την κραυγή των φτωχών δεν τη λησμόνησε» (Ψλ 9,13), διότι ακούει προσεκτικά τη φωνή τους. Η προσδοκία του φτωχού είναι μια πρόκληση μπροστά στις διάφορες καταστάσεις θανάτου, διότι γνωρίζει ότι ο Θεός τρέφει ιδιαίτερη αγάπη γι’ αυτόν και έτσι νικά τα βάσανα και τον αποκλεισμό. Η κατάσταση της φτώχειας που βιώνει ο φτωχός, δεν του αφαιρεί την αξιοπρέπεια την οποία έλαβε από τον Δημιουργό. Ζει με την βεβαιότητα ότι αυτή θα του αποδοθεί πλήρως από τον ίδιο τον Θεό, ο οποίος, δεν είναι αδιάφορος για την τύχη των πιο αδύναμων παιδιών του. Αντιθέτως, βλέπει τις αγωνίες και τους πόνους τους, που παίρνει στα χέρια του προσφέροντας στα παιδιά του δύναμη και θάρρος. Η προσδοκία του φτωχού δυναμώνει από την βεβαιότητα ότι είναι δεκτός από τον Κύριο, ότι βρίσκει σ’ Αυτόν αληθινή δικαιοσύνη, και ότι η καρδιά του ενισχύεται για να μπορεί να συνεχίσει να αγαπά (βλ. Ψλ 10,17).
Ο όρος που τίθεται στους μαθητές του Κυρίου Ιησού, για να είναι συνεπείς κήρυκες του Ευαγγελίου, είναι να σπέρνουν χειροπιαστά σημεία ελπίδας. Από όλες τις χριστιανικές κοινότητες και από όσους αισθάνονται την ανάγκη να δώσουν ελπίδα και ανακούφιση στους φτωχούς, ζητώ να στρατευτούν, ώστε αυτή η Παγκόσμια Ημέρα, να μπορέσει να ενισχύσει τη θέληση πολλών να συνεργαστούν αποτελεσματικά, προκειμένου να μην αισθάνεται κανένας ότι στερείται την εγγύτητα και την αλληλεγγύη των άλλων. Ας μας συνοδεύουν τα λόγια του προφήτη που προαναγγέλλει ένα διαφορετικό μέλλον: «Αλλά σ’ εσάς που με σέβεστε, θα ανατείλει επάνω σας ο ήλιος της δικαιοσύνης και οι ακτίνες του θα σας θεραπεύσουν». (Μαλ 3,20).
Εκ του Βατικανού, 13 Ιουνίου 2019
Λειτουργική Μνήμη του Αγίου Αντωνίου της Παδούης
+ Φραγκίσκος
Μετάφραση: Πέτρου Ανδριώτη