Στο φετινό μήνυμά του ο πάπας Φραγκίσκος κάνει διπλή έκκληση προς τους θεσμικούς ηγέτες και τους ποιμένες της Εκκλησίας. Ο Πάπας τους ζητά: «να είναι πάντα ιδιαίτερα προσεκτικοί με τον τρόπο που μιλούν για εκείνους που σκέφτονται ή ενεργούν με διαφορετικό τρόπο, ή εκείνους που μπορεί να έχουν κάνει λάθη». Για το τελευταίο: «να ξεπεράσουν τη νοοτροπία που ταξινομεί και χωρίζει τους αμαρτωλούς από τους δικαίους».

Η ευσπλαχνία είναι ο μόνος δρόμος που οδηγεί σε μια δίκαιη επικοινωνία. Δεν υπάρχει άλλη επιλογή. Αυτό ισχύει για τους «ποιμένες της Εκκλησίας», καθώς και για εκείνους που «έχουν τη θεσμική και πολιτική ευθύνη, και εκείνους που διαμορφώνουν τη κοινή γνώμη». Στο μήνυμα για την 50ή Παγκόσμια Ημέρα Επικοινωνιών που η Εκκλησία γιόρτασε στις 8 Μαΐου 2016, ο πάπας Φραγκίσκος μεταφέρει τις σκέψεις του για το πώς «η επικοινωνία και η ευσπλαχνία» μπορούν να δημιουργήσουν «μια εποικοδομητική συνάντηση».

Και το κάνει από την αρχή του κειμένου, καλώντας «όλους τους ανθρώπους καλής θέλησης» να «ξαναβρούν τη δύναμη της ευσπλαχνίας για να αποκαταστήσουν τραυματισμένες σχέσεις, την ειρήνη και την αρμονία στις οικογένειες και τις κοινότητες».

«Η ευσπλαχνία μπορεί να δημιουργήσει

ένα νέο είδος λόγου και διαλόγου»

Στη συνέχεια, κάπως απροσδόκητα, ο Φραγκίσκος παραθέτει αποσπάσματα από τον Σαίξπηρ, που εφέτος συμπληρώνονται τετρακόσια χρόνια από το θάνατό του «Η συμπόνια δεν είναι μια υποχρέωση. Πέφτει από τον ουρανό σαν τη δροσιά της βροχής στη γη. Πρόκειται για μία διπλή ευλογία: ευλογεί εκείνους που την προσφέρουν και εκείνους που τη λαμβάνουν» (Ο έμπορος της Βενετίας, Πράξη τέταρτη, Σκηνή πρώτη).

Η γλώσσα της πολιτικής. Η «δύναμη» της ευσπλαχνίας αφορά όλους: «οικογένειες», «κοινότητες», «ανθρώπους»… και, πάνω απ’ όλα, εκείνους που ασκούν δημόσια καθήκοντα. Γι’ αυτό, λέει ο πάπας Φραγκίσκος, η γλώσσα της πολιτικής και της διπλωματίας θα ήταν καλό να εμπνέεται από την ευσπλαχνία, η οποία δεν χάνει ποτέ την ελπίδα.

Εξ ου και η έκκληση «προς εκείνους που έχουν θεσμικές και πολιτικές ευθύνες, και τους υπεύθυνους για τη διαμόρφωση της κοινής γνώμης, να είναι πάντα ιδιαίτερα προσεκτικοί στον τρόπο που μιλούν για εκείνους που σκέφτονται ή ενεργούν κατά τρόπο διαφορετικό, ή εκείνους που μπορεί να έχουν κάνει λάθη». Στην πραγματικότητα, ο ίδιος παρατηρεί στο μήνυμά του: «είναι εύκολο να υποκύψουν στον πειρασμό να επωφεληθούν από τέτοιες καταστάσεις για να τροφοδοτήσουν τις φλόγες της δυσπιστίας, του φόβου και του μίσους». Αντ’ αυτού «χρειάζεται θάρρος για να κατευθυνθούν οι άνθρωποι προς διαδικασίες συμφιλίωσης. Είναι ακριβώς αυτή η θετική και δημιουργική τόλμη που προσφέρει πραγματικές λύσεις στις παλαιές συγκρούσεις και την ευκαιρία να οικοδομήσουμε μια διαρκή ειρήνη».

Ο λόγος των ποιμένων. Η ευσπλαχνία πρέπει να εφαρμόζεται ουσιαστικά και στην επικοινωνία της Εκκλησίας. Ο Πάπας γράφει: «Μακάρι ο τρόπος που επικοινωνούμε, αλλά και το καθήκον μας ως ποιμένων της Εκκλησίας, να μην προτείνει μια περήφανη και θριαμβευτική υπεροχή έναντι ενός εχθρού, ή να μειώνει εκείνους των οποίων ο κόσμος θεωρείται χαμένος και εύκολα απορρίπτεται. Η ευσπλαχνία μπορεί να βοηθήσει στην άμβλυνση των δυσκολιών της ζωής και να προσφέρει ζεστασιά σε εκείνους που έχουν γνωρίσει μόνο την ψυχρότητα της κριτικής. «Για το λόγο αυτό, λέγει, είθε ο τρόπος επικοινωνίας μας να βοηθήσει να ξεπεράσουμε τη νοοτροπία που ταξινομεί και χωρίζει τους αμαρτωλούς από τους δικαίους».

Μπορούμε και πρέπει να κρίνουμε καταστάσεις αμαρτίας -όπως η βία, η διαφθορά, η εκμετάλλευση- αλλά δεν μπορούμε να κρίνουμε τους ανθρώπους, δεδομένου ότι μόνο ο Θεός μπορεί να δει στα βάθη της καρδιάς τους. Σύμφωνα με τον πάπα  Φραγκίσκο, «μόνο λόγια αγάπης που συνοδεύονται από πραότητα και ευσπλαχνία μπορούν να αγγίξουν τις αμαρτωλές καρδιές μας. Σκληρά και ηθικολογικά λόγια διατρέχουν τον κίνδυνο της περαιτέρω αποξένωσης, εκείνων τους οποίους θέλουμε να οδηγήσουμε στη μεταστροφή και την ελευθερία, ενισχύοντας τους το αίσθημα της άρνησης και της άμυνας».

Εγγύτητα και ακρόαση. «Η συνάντηση μεταξύ της επικοινωνίας και της ευσπλαχνίας -τονίζει ο Πάπας- θα είναι γόνιμη στο βαθμό που δημιουργεί μια εγγύτητα που νοιάζεται, παρηγορεί, θεραπεύει, συνοδεύει και γιορτάζει. Σε έναν κόσμο διαιρεμένο, κατακερματισμένο, πολωμένο, να επικοινωνούν με ευσπλαχνία σημαίνει να συμβάλλουν στην ελεύθερη και υποστηρικτική εγγύτητα μεταξύ των παιδιών του Θεού και με των συνανθρώπων μας. «Γι’ αυτό είναι πολύ σημαντικό να γνωρίζουμε πώς να ακούμε.

«Ακούγοντας -υπογραμμίζει- μας επιτρέπει να λάβουμε την σωστή στάση, αφήνοντας την ήσυχη κατάσταση των παθητικών θεατών, των χρηστών, των καταναλωτών. Ακούγοντας σημαίνει επίσης ότι είμαστε σε θέση να μοιραστούμε ερωτήματα και αμφιβολίες, να ακολουθήσουμε μια διαδρομή πλάι-πλάι, για να απελευθερωθούμε από οποιοδήποτε τεκμήριο παντοδυναμίας, και ταπεινά να θέσουμε τις ικανότητες και τα δώρα μας στην υπηρεσία του κοινού καλού.

«Ακούω σημαίνει δίνω προσοχή, θέλω να καταλάβω, να αξιολογήσω, να σεβαστώ και να αναλογιστώ τι λέει ο άλλος. Εν κατακλείδι: Η ακρόαση αυτή φέρει ένα είδος μαρτυρίου», και «ότι το να ακούει κανείς είναι ένα δώρο, το οποίο θα πρέπει να αναζητήσουμε και στη συνέχεια να εξασκήσουμε στην πράξη. «Εγγύτητα και ακρόαση: να επιτρέψουν μια γόνιμη συνάντηση μεταξύ της επικοινωνίας και της ευσπλαχνίας».