ΜΗΝΥΜΑ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΠΑΤΕΡΑ ΦΡΑΓΚΙΣΚΟΥ
ΓΙΑ ΤΗΝ 99η ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΙΕΡΑΠΟΣΤΟΛΩΝ
(19 Οκτωβρίου 2025)
Ιεραπόστολοι της Ελπίδας ανάμεσα σε όλους τους λαούς
Αγαπητοί αδελφοί και αδελφές!
Για την Παγκόσμια Ημέρα Ιεραποστολών του Ιωβηλαίου Έτους 2025, της οποίας το κεντρικό μήνυμα είναι η ελπίδα (βλ. Βούλα Spes Non Confundit,1), επέλεξα το σύνθημα: «Ιεραπόστολοι της Ελπίδας ανάμεσα σε όλους τους λαούς». Θυμίζει στον κάθε χριστιανό και σε ολόκληρη την Εκκλησία την κοινότητα των βαπτισμένων, τη θεμελιώδη αποστολή μας να είμαστε, ακολουθώντας τα βήματα του Χριστού, αγγελιοφόροι και οικοδόμοι της ελπίδας. Είμαι βέβαιος ότι θα είναι για όλους μια περίοδος χάριτος με τον πιστό Θεό, ο οποίος μας έδωσε νέα ζωή στον αναστημένο Χριστό «σε μια ζωντανή ελπίδα» (βλ. 1 Πέτ 1, 3-4). Εδώ θα ήθελα να αναφερθώ σε ορισμένα σχετικά στοιχεία της χριστιανικής ιεραποστολικής μας ταυτότητας, ώστε να αφήσουμε τον εαυτό μας να καθοδηγηθεί από το Πνεύμα του Θεού, φλεγόμενοι από ιερό ζήλο για μια νέα εποχή ευαγγελισμού στην Εκκλησία, η οποία έχει αποστολή να αναζωογονήσει την ελπίδα σε έναν κόσμο που σκιάζεται από σκοτεινές προοπτικές (βλ. Αδελφοί Όλοι, 9-55).
1. Στα χνάρια του Χριστού, της ελπίδας μας
Γιορτάζοντας το πρώτο Τακτικό Ιωβηλαίο της Τρίτης Χιλιετίας μετά το Ιερό Έτος 2000, κρατάμε το βλέμμα μας στραμμένο στον Χριστό, το κέντρο της ιστορίας, «τον ίδιο χθες, σήμερα και για πάντα» (Εβρ 13, 8). Στη συναγωγή της Ναζαρέτ ο Ιησούς κήρυξε ότι η Γραφή εκπληρώθηκε στο «σήμερα» της παρουσίας του στην ιστορία. Έτσι αποκάλυψε ότι είναι Εκείνος που στάλθηκε από τον Πατέρα με το χρίσμα του Αγίου Πνεύματος για να κηρύξει την Καλή Αγγελία της Βασιλείας του Θεού και να εγκαινιάσει «το έτος της χάρης του Κυρίου» για όλη την ανθρωπότητα (βλ. Λκ 4, 16-21).
Σε αυτό το μυστηριακό «σήμερα», που θα διαρκέσει μέχρι το τέλος του κόσμου, ο Χριστός είναι η πληρότητα της σωτηρίας για όλους, και με τρόπο ιδιαίτερο για εκείνους των οποίων η μόνη ελπίδα είναι ο Θεός. Στη γήινη ζωή του, «περπατούσε κάνοντας το καλό και θεραπεύοντας όλους» από το κακό και τον Κακό (βλ. Πράξ. 10, 38), αποκαθιστώντας την ελπίδα προς τον Θεό στους αναξιοπαθούντες και στον λαό. Βίωσε όλες τις ανθρώπινες αδυναμίες μας, εκτός από την αμαρτία, ακόμη και εκείνες τις κρίσιμες στιγμές που θα μπορούσαν να οδηγήσουν στην απόγνωση, όπως την αγωνία στον κήπο της Γεσθημανής και πάνω στο σταυρό. Ο Ιησούς παρέδωσε τα πάντα στον Θεό Πατέρα, εμπιστευόμενος υπάκουα το σωτήριο σχέδιό Του για την ανθρωπότητα, ένα σχέδιο ειρήνης για ένα μέλλον γεμάτο ελπίδα (βλ. Ιερ 29, 11). Με αυτόν τον τρόπο, έγινε ο θεϊκός Ιεραπόστολος της ελπίδας, το υπέρτατο πρότυπο όλων εκείνων που, ανά τους αιώνες, εκπληρώνουν την αποστολή που τους έχει αναθέσει ο Θεός, ακόμη και εν μέσω ακραίων δοκιμασιών.
Μέσω των μαθητών του, που στάλθηκαν σε όλους τους λαούς και συνοδεύονταν μυστηριακά από αυτόν, ο Κύριος Ιησούς συνεχίζει το έργο της ελπίδας για την ανθρωπότητα. Ακόμα σκύβει πάνω από όλους τους φτωχούς, τους πάσχοντες, τους απελπισμένους και τους καταπιεσμένους, και ρίχνει «στις πληγές τους το βάλσαμο της παρηγοριάς και το κρασί της ελπίδας» (Προοίμιο «Ο Ιησούς, ο Καλός Σαμαρείτης»). Υπακούοντας στον Κύριο και Δάσκαλό της, και με το ίδιο πνεύμα υπηρεσίας, η Εκκλησία, η κοινότητα των αποστολικών μαθητών του Χριστού, συνεχίζει αυτή την αποστολή, προσφέροντας τη ζωή της για όλους ανάμεσα στα έθνη. Αντιμετωπίζοντας διωγμούς, θλίψεις και δυσκολίες, καθώς και τις δικές της ατέλειες και αποτυχίες λόγω της αδυναμίας των μελών της, η Εκκλησία ωθείται συνεχώς από την αγάπη του Χριστού να επιμείνει, σε ένωση μαζί Του, στο ιεραποστολικό της ταξίδι, και να ακούει, όπως Εκείνος και μαζί Του, την έκκληση της ανθρωπότητας που υποφέρει, και μάλιστα τον στεναγμό κάθε πλάσματος που περιμένει την οριστική λύτρωση. Αυτή είναι η Εκκλησία που ο Κύριος καλεί πάντα και για πάντα να ακολουθεί τα βήματά Του: «όχι μια στατική Εκκλησία, αλλά μια ιεραποστολική Εκκλησία που πορεύεται με τον Κύριό της στους δρόμους του κόσμου» (Ομιλία κατά την τελετή λήξης της Τακτικής Γενικής Συνέλευσης της Συνόδου των Επισκόπων, 27 Οκτωβρίου 2024).
Ας αισθανθούμε κι εμείς την επιθυμία να ακολουθήσουμε τα βήματα του Κυρίου Ιησού, για να γίνουμε μαζί Του και μέσα Του σημάδια και αγγελιοφόροι ελπίδας για όλους, σε κάθε τόπο και περίσταση που ο Θεός μάς έχει αναθέσει να ζήσουμε. Ας κάνουν όλοι οι βαπτισμένοι, ως αποστολικοί μαθητές του Χριστού, την ελπίδα Του να λάμψει σε κάθε γωνιά της γης!
2. Οι χριστιανοί, φορείς και οικοδόμοι της ελπίδας μεταξύ όλων των λαών
Ακολουθώντας τον Κύριο Ιησού Χριστό οι χριστιανοί καλούνται να μεταδώσουν την Καλή Αγγελία συμμετέχοντας στη συγκεκριμένη ζωή εκείνων που συναντούν, και έτσι να γίνουν φορείς και οικοδόμοι της ελπίδας. Πράγματι, «η χαρά και η ελπίδα, οι θλίψεις και οι αγωνίες των ανθρώπων του σήμερα, ιδίως των φτωχών και των κατατρεγμένων, είναι επίσης η χαρά και η ελπίδα, οι θλίψεις και οι αγωνίες των μαθητών του Χριστού και δεν υπάρχει τίποτα το αυθεντικά ανθρώπινο που να μην βρίσκει απήχηση στην καρδιά τους» [Η Χαρά και η Ελπίδα (GaudiumetSpes) 1].
Αυτή η περίφημη δήλωση της Β΄ Συνόδου του Βατικανού, που εκφράζει το συναίσθημα και το πνεύμα των χριστιανικών κοινοτήτων σε κάθε εποχή, συνεχίζει να εμπνέει τα μέλη τους και να τα βοηθά να πορεύονται μαζί με τους αδελφούς και τις αδελφές τους στον κόσμο. Εδώ σκέφτομαι ιδιαίτερα εσάς που είστε ιεραπόστολοι προς τα έθνη. Ακολουθώντας το κάλεσμα του Κυρίου, έχετε μεταβεί σε άλλα έθνη για να κάνετε γνωστή την αγάπη τού Θεού εν Χριστώ. Για αυτό σας ευχαριστώ από καρδιάς! Η ζωή σας είναι μια σαφής απάντηση στην εντολή του αναστημένου Χριστού, ο οποίος έστειλε τους μαθητές του να ευαγγελίσουν όλους τους λαούς (βλ. Ματθ. 28, 18-20). Με αυτόν τον τρόπο είστε σημάδια της καθολικής κλήσης των βαπτισμένων να γίνουν, με τη δύναμη του Πνεύματος και την καθημερινή προσπάθεια, ιεραπόστολοι μεταξύ όλων των λαών και μάρτυρες της μεγάλης ελπίδας που μας έδωσε ο Κύριος Ιησούς.
Ο ορίζοντας αυτής της ελπίδας υπερβαίνει τα φθαρτά πράγματα αυτού του κόσμου και ανοίγει τις θεϊκές πραγματικότητες στις οποίες συμμετέχουμε ήδη από τώρα. Πράγματι, όπως παρατήρησε ο Άγιος Παύλος ΣΤ’, η σωτηρία εν Χριστώ, την οποία η Εκκλησία προσφέρει σε όλους ως δώρο της ευσπλαχνίας του Θεού, δεν πρόκειται για σωτηρία «πρόσκαιρη, στα μέτρα των υλικών ή και των πνευματικών αναγκών, που (…) ταυτίζονται εντελώς με τις επιθυμίες, τις ελπίδες, τις ανησυχίες, τους αγώνες της ζωής, αλλά για σωτηρία που ξεπερνά κάθε όριο για να εκπληρωθεί σε μία κοινωνία με το μοναδικό Απόλυτο που είναι ο Θεός: σωτηρία υπερβατική, εσχατολογική, που ξεκινά μεν απ’ αυτή τη ζωή, όμως συντελείται στην αιωνιότητα» (Evangelii Nuntiandi, 27).
Κινούμενες από αυτή τη μεγάλη ελπίδα, οι χριστιανικές κοινότητες μπορούν να γίνουν προάγγελοι μιας νέας ανθρωπότητας σε έναν κόσμο που, στις πιο «αναπτυγμένες» περιοχές, παρουσιάζει σοβαρά συμπτώματα ανθρώπινης κρίσης: μια διαδεδομένη αίσθηση σύγχυσης, μοναξιάς και αδιαφορίας για τις ανάγκες των ηλικιωμένων, και μια απροθυμία να καταβάλουμε προσπάθεια για να βοηθήσουμε τους πλησίον μας που έχουν ανάγκη. Στις πιο προηγμένες τεχνολογικά χώρες, η «εγγύτητα» εξαφανίζεται: είμαστε όλοι διασυνδεδεμένοι, αλλά δεν έχουμε σχέσεις μεταξύ μας. Η εμμονή στην αποδοτικότητα και η προσκόλληση στα υλικά αγαθά και τις φιλοδοξίες μάς κάνουν εγωκεντρικούς και ανίκανους για αλτρουισμό. Το Ευαγγέλιο, που βιώνεται στη ζωή μιας κοινότητας, μπορεί να μας επαναφέρει σε μια ολοκληρωμένη, υγιή, λυτρωμένη ανθρωπότητα.
Για το λόγο αυτό, καλώ για άλλη μια φορά όλους μας να πραγματοποιήσουμε τα έργα που αναφέρονται στην Βούλα της Αναγγελίας του Ιωβηλαίου (αριθ. 7-15), με ιδιαίτερη προσοχή στους φτωχότερους και τους πιο αδύναμους, τους ασθενείς, τους ηλικιωμένους και όσους έχουν αποκλειστεί από την υλιστική και καταναλωτική κοινωνία. Και να το κάνουμε με το «στυλ» του Θεού: με εγγύτητα, συμπόνια και τρυφερότητα, καλλιεργώντας μια προσωπική σχέση με τους αδελφούς και τις αδελφές μας στην ιδιαίτερη κατάστασή τους (βλ. Evangelii Gaudium, 127-128). Συχνά είναι εκείνοι που μας διδάσκουν πώς να ζούμε με ελπίδα. Μέσω της προσωπικής επαφής, θα μεταδώσουμε επίσης την αγάπη της συμπονετικής καρδιάς του Κυρίου. Θα συνειδητοποιήσουμε ότι «η καρδιά του Ιησού (…) είναι ο πυρήνας της αρχικής κήρυξης του Ευαγγελίου» (Dilexit Nos, 32). Αντλώντας από αυτή την πηγή, μπορούμε να προσφέρουμε με απλότητα την ελπίδα που έχουμε λάβει από τον Θεό (βλ. 1 Πέτ 1, 21) και να μεταφέρουμε στους άλλους την ίδια παρηγοριά με την οποία μας έχει παρηγορήσει ο Θεός (βλ. 2 Κορ 1, 3-4). Στην ανθρώπινη και θεία καρδιά του Ιησού, ο Θεός θέλει να μιλήσει στην καρδιά κάθε άνδρα και γυναίκας, προσελκύοντας όλους μας στην αγάπη Του. «Έχουμε σταλεί για να συνεχίσουμε αυτή την αποστολή: να είμαστε σημάδια της καρδιάς του Ιησού και της αγάπης του Πατέρα, αγκαλιάζοντας ολόκληρο τον κόσμο» (Ομιλία προς τους συμμετέχοντες στη Γενική Συνέλευση των Ποντιφικών Ιεραποστολικών Έργων, 3 Ιουνίου 2023).
3. Ανανεώνοντας την αποστολή της ελπίδας
Αντιμέτωποι με την επείγουσα ανάγκη της αποστολής της ελπίδας σήμερα, οι μαθητές του Χριστού καλούνται πρώτα να ανακαλύψουν πώς να γίνουν «τεχνίτες» της ελπίδας και αναστηλωτές μιας συχνά αποπροσανατολισμένης και δυστυχισμένης ανθρωπότητας.
Για το σκοπό αυτό, πρέπει να ανανεωθούμε στην πνευματικότητα του Πάσχα που βιώνουμε σε κάθε ευχαριστιακή τελετή και ειδικά κατά τη διάρκεια του Τριημέρου του Πάσχα, το κέντρο και το αποκορύφωμα του λειτουργικού έτους. Έχουμε βαπτιστεί στον σωτήριο θάνατο και την ανάσταση του Χριστού, στο Πάσχα του Κυρίου, που σηματοδοτεί την αιώνια άνοιξη της ιστορίας. Κατά συνέπεια, είμαστε «λαός της άνοιξης», γεμάτοι ελπίδα που πρέπει να μοιραστούμε με όλους, αφού στον Χριστό «πιστεύουμε και γνωρίζουμε ότι ο θάνατος και το μίσος δεν αποτελούν την τελευταία λέξη» για την ανθρώπινη ύπαρξη (βλ. Κατήχηση, 23 Αυγούστου 2017). Από τα πασχαλινά μυστήρια, που γίνονται παρόντα στις λειτουργικές γιορτές και στα μυστήρια, αντλούμε συνεχώς τη δύναμη του Αγίου Πνεύματος για να εργαστούμε με ζήλο, αποφασιστικότητα και υπομονή στον απέραντο χώρο του ανά τον κόσμο ευαγγελισμού. «Ο Χριστός, αναστημένος και ένδοξος, είναι η βαθιά πηγή της ελπίδας μας και δεν θα μας λείψει η βοήθειά του για να εκτελέσουμε την ιεραποστολή που Εκείνος μας έχει εμπιστευθεί» [Χαρά του Ευαγγελίου (Evangelii Gaudium, 275)]. Σε Εκείνον ζούμε και μαρτυρούμε την ιερή ελπίδα που είναι «δώρο του Θεού και καθήκον των χριστιανών» (Η ελπίδα είναι φως στη νύχτα, Βατικανό 2024, 7).
Οι ιεραπόστολοι της ελπίδας είναι άνδρες και γυναίκες της προσευχής, διότι «ο άνθρωπος που ελπίζει είναι άνθρωπος που προσεύχεται», σύμφωνα με τα λόγια του σεβάσμιου καρδινάλιου François-Xavier Van Thuan, ο οποίος ο ίδιος στήριξε την ελπίδα του καθ’ όλη τη διάρκεια της μακράς φυλάκισής του χάρη στη δύναμη που άντλησε από την πιστή προσευχή και την Ευχαριστία (βλ. The Road of Hope, Βοστώνη, 2001, 963). Ας μην ξεχνάμε ότι η προσευχή είναι η πρωταρχική ιεραποστολική δραστηριότητα και ταυτόχρονα «η πρώτη δύναμη της ελπίδας» (Κατήχηση, 20 Μαΐου 2020).
Ας ανανεώσουμε λοιπόν την αποστολή της ελπίδας, ξεκινώντας από την προσευχή, ειδικά την προσευχή που βασίζεται στον λόγο του Θεού και ιδιαίτερα στους Ψαλμούς, αυτή τη μεγάλη συμφωνία προσευχής της οποίας συνθέτης είναι το Άγιο Πνεύμα (βλ. Κατήχηση, 19 Ιουνίου 2024). Οι Ψαλμοί μάς εκπαιδεύουν να ελπίζουμε εν μέσω των αντιξοοτήτων, να διακρίνουμε τα σημάδια της ελπίδας γύρω μας και να έχουμε τη συνεχή «ιεραποστολική» επιθυμία να δοξάζεται ο Θεός από όλους τους λαούς (βλ. Ψαλμός 41, 12; 67, 4). Με την προσευχή διατηρούμε ζωντανή τη σπίθα της ελπίδας που άναψε ο Θεός μέσα μας, ώστε να γίνει μια μεγάλη φωτιά, που φωτίζει και ζεσταίνει όλους γύρω μας, επίσης με τις συγκεκριμένες πράξεις και χειρονομίες που εμπνέει η ίδια η προσευχή.
Εν κατακλείδι, ο ευαγγελισμός είναι πάντα μια κοινοτική διαδικασία, όπως και η ίδια η χριστιανική ελπίδα (βλ. Βενέδικτος ΙΣΤ΄, Spe Salvi, 14). Αυτή η διαδικασία δεν τελειώνει με την αρχική κήρυξη του Ευαγγελίου και με το Βάπτισμα, αλλά συνεχίζεται με την οικοδόμηση των χριστιανικών κοινοτήτων μέσω της συνοδείας κάθε βαπτισμένου στο μονοπάτι του Ευαγγελίου. Στη σύγχρονη κοινωνία η ιδιότητα του μέλους της Εκκλησίας δεν είναι ποτέ κάτι που επιτυγχάνεται μια για πάντα. Γι’ αυτό η ιεραποστολική δραστηριότητα της μετάδοσης και της διαμόρφωσης μιας ώριμης πίστης στον Χριστό είναι «το πρότυπο κάθε έργου της Εκκλησίας» (Evangelii Gaudium, 15), ένα έργο που απαιτεί κοινωνία προσευχής και δράσης. Εδώ θα ήθελα να τονίσω για άλλη μια φορά τη σημασία αυτής της ιεραποστολικής συνοδικότητας της Εκκλησίας, καθώς και την υπηρεσία που προσφέρουν τα Ποντιφικά Ιεραποστολικά Έργα στην προώθηση της ιεραποστολικής ευθύνης των βαπτισμένων και στην υποστήριξη των νέων Ιδιαίτερων Εκκλησιών. Σας παροτρύνω όλους, παιδιά, νέους, ενήλικες και ηλικιωμένους, να συμμετέχετε ενεργά στην κοινή ευαγγελική αποστολή της Εκκλησίας με τη μαρτυρία και το παράδειγμα της ζωής και της προσευχής σας, με τις θυσίες και τη γενναιοδωρία σας. Σας ευχαριστώ γι’ αυτό!
Αγαπητοί αδελφοί και αδελφές, ας στραφούμε προς τη Παναγία, τη Μητέρα του Ιησού Χριστού, την ελπίδα μας. Σε αυτήν εμπιστευόμαστε την προσευχή μας για αυτό το Ιωβηλαίο και για τα έτη που θα ακολουθήσουν: «Είθε το φως της χριστιανικής ελπίδας να φωτίζει κάθε άνδρα και κάθε γυναίκα, ως μήνυμα της αγάπης του Θεού που απευθύνεται σε όλους! Και είθε η Εκκλησία να είναι πιστή μάρτυρας αυτού του μηνύματος σε κάθε γωνιά του κόσμου!» (Βούλα Spes Non Confundit, 6).
Ρώμη, Άγιος Ιωάννης στο Λατερανό, 25 Ιανουαρίου 2025, εορτή της μεταστροφής του Αποστόλου Παύλου
ΦΡΑΓΚΙΣΚΟΣ