Κυριακή, 21 Αυγούστου 2005
ΣΤΗΝ ΑΓΡΥΠΝΙΑ ΜΕ ΤΟΥΣ ΝΕΟΥΣ
ΟΜΙΛΙΑ ΠΑΠΑ ΒΕΝΕΔΙΚΤΟΥ ΙΣΤ’
Σάββατο, 20 Αυγούστου 2005
Αγαπητοί νέοι!
Στο προσκύνημά μας με τους μυστηριώδεις Μάγους της Ανατολής φθάσαμε στη στιγμή που περιγράφει ο Άγιος Ματθαίος στο Ευαγγέλιό του ως εξής: «Μπαίνοντας στο σπίτι (πάνω από το οποίο είχε σταματήσει το αστέρι), είδαν το παιδί με τη Μαρία, τη μητέρα του, κι έπεσαν στη γη και τον προσκύνησαν» (Μτ. 2,11). Η εξωτερική πορεία εκείνων των ανθρώπων είχε ολοκληρωθεί. Έφθασαν στον προορισμό τους. Αλλά εκείνη τη στιγμή γι’ αυτούς ξεκινά μια νέα πορεία, ένα εσωτερικό προσκύνημα που αλλάζει όλη τους τη ζωή, επειδή σίγουρα είχαν φανταστεί αυτόν το νεογέννητο Βασιλιά με διαφορετικό τρόπο. Είχαν όντως σταματήσει στην Ιερουσαλήμ για να συλλέξουν από τον τοπικό Βασιλιά πληροφορίες σχετικά με το Βασιλιά που είχε γεννηθεί. Γνώριζαν πως ο κόσμος βρισκόταν σε αναστάτωση και γι’ αυτό η καρδιά τους ήταν ανήσυχη. Ήταν βέβαιοι πως ο Θεός υπάρχει και πως είναι ένας Θεός δίκαιος και καλός. Και ίσως είχαν ακούσει να μιλούν για τις μεγάλες προφητείες, στις οποίες οι προφήτες του Ισραήλ είχαν αναγγείλει ένα Βασιλιά, που θα ήταν σε πλήρη αρμονία με το Θεό και που, στο όνομα και για λογαριασμό του Θεού, θα επανέφερε την τάξη στον κόσμο. Για να αναζητήσουν αυτό το Βασιλιά είχαν ξεκινήσει την πορεία τους: από τα βάθη της ύπαρξής τους ήταν σε αναζήτηση του σωστού, της δικαιοσύνης που έπρεπε να έρθει από το Θεό, και ήθελαν να υπηρετήσουν αυτόν το Βασιλιά, να πέσουν στα πόδια του και έτσι να συνεισφέρουν κι αυτοί οι ίδιοι στην ανανέωση του κόσμου. Ανήκαν σε εκείνη την κατηγορία ανθρώπων «που πεινούν και διψούν για τη δικαιοσύνη» (Μτ 5,6). Αυτή η πείνα και η δίψα τούς συνόδεψαν στο προσκύνημά τους – είχαν γίνει προσκυνητές σε αναζήτηση της δικαιοσύνης που περίμεναν από το Θεό, για να μπορέσουν να τεθούν στην υπηρεσία της.
Ακόμη και αν οι άλλοι άνθρωποι, εκείνοι που παρέμειναν στα σπίτια τους, τους θεωρούσαν ουτοπιστές και ονειροπόλους, αυτοί αντιθέτως ήταν άτομα με τα πόδια στη γη και ήξεραν πως, για να αλλάξουν τον κόσμο, έπρεπε να κατέχουν εξουσία. Για το λόγο αυτό δεν μπορούσαν παρά να αναζητήσουν το βρέφος της προφητείας στο παλάτι του Βασιλιά. Τώρα όμως γονατίζουν μπροστά σε ένα βρέφος φτωχών ανθρώπων και πολύ σύντομα μαθαίνουν πως ο Ηρώδης, εκείνος ο βασιλιάς που είχαν επισκεφτεί, με τη δύναμή του σκόπευε να το παγιδεύσει, έτσι ώστε στην οικογένεια να μη μένει άλλη επιλογή από τη φυγή και την εξορία. Ο νέος Βασιλιάς, τον οποίο είχαν προσκυνήσει, διέφέρε πολύ από τις προσδοκίες τους. Έτσι, έπρεπε να μάθουν πως ο Θεός είναι διαφορετικός από ό,τι εμείς συνήθως τον φανταζόμαστε. Εδώ ξεκινά η εσωτερική τους πορεία. Ξεκινά την ίδια ακριβώς στιγμή κατά την οποία γονατίζουν μπροστά σε αυτό το βρέφος και το αναγνωρίζουν ως το Βασιλιά που τους είχαν υποσχεθεί. Έπρεπε, όμως, ακόμα να αφομοιώσουν εσωτερικά, μέσα τους, όλες αυτές τις εκδηλώσεις χαράς.
Έπρεπε να αλλάξουν την ιδέα τους για την εξουσία, για το Θεό και τον άνθρωπο και, κάνοντας αυτό, έπρεπε να αλλάξουν και οι ίδιοι. Τώρα το έβλεπαν: η εξουσία του Θεού είναι διαφορετική από την εξουσία των ισχυρών του κόσμου. Ο τρόπος που ενεργεί ο Θεός είναι διαφορετικός από αυτόν που εμείς φανταζόμαστε και από αυτόν που εμείς συχνά θέλουμε να επιβάλουμε σε Εκείνον. Ο Θεός, σε αυτόν τον κόσμο, δεν μπαίνει σε ανταγωνισμό με τις γήινες μορφές εξουσίας. Δε συγκεντρώνει τα στρατεύματά του εναντίον άλλων στρατευμάτων. Ο Θεός δε στέλνει στον Ιησού δώδεκα στρατιές αγγέλων για να τον βοηθήσουν στον Κήπο των Ελαιών (βλ. Μτ 26,53). Στη θορυβώδη και αυθάδη εξουσία αυτού του κόσμου, Εκείνος αντιπαραθέτει την ανυπεράσπιστη δύναμη της αγάπης, που υποκύπτει πάνω στο Σταυρό – και, στη συνέχεια, διαρκώς μέσα στην ιστορία – και αποτελεί μέρος μιας νέας θείας πραγματικότητας, η οποία αντιστέκεται στην αδικία και εδραιώνει τη Βασιλεία του Θεού. Ο Θεός είναι διαφορετικός, όπως ανακαλύπουν τώρα. Αυτό σημαίνει πως τώρα κι αυτοί οι ίδιοι πρέπει να αλλάξουν, πρέπει να μάθουν τον τρόπο του Θεού.
Είχαν έρθει για να μπουν στην υπηρεσία αυτού του Βασιλιά, για να προσαρμόσουν τη μεγαλειότητά τους στη δική του Βασιλεία. Αυτό ήταν το νόημα της σεβάσμιας πράξης τους, της προσκύνησής τους. Μέρος της προσκύνησης αυτής ήταν και τα δώρα τους, χρυσός, λιβάνι και σμύρνα, δώρα που προσφέρονταν σε ένα βασιλιά που θεωρείτο σταλμένος από το Θεό. Η προσκύνηση έχει ένα περιεχόμενο και επιφέρει ένα δώρο. Θέλοντας με την πράξη προσκύνησης να αναγνωρίσουν αυτό το βρέφος ως βασιλιά τους, στου οποίου την υπηρεσία σκόπευαν να θέσουν τη δύναμη και τις δυνατότητές τους, οι άνθρωποι που ήλθαν από την Ανατολή ακολουθούσαν δίχως άλλο τη σωστή πορεία. Υπηρετώντας και ακολουθώντας Εκείνον, ήθελαν, μαζί με Εκείνον, να υπηρετήσουν την αιτία της δικαιοσύνης και του καλού στον κόσμο. Και σε αυτό είχαν δίκιο. Τώρα όμως μαθαίνουν πως αυτό δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί απλά μέσω εντολών από έναν υψηλό θρόνο. Τώρα μαθαίνουν πως πρέπει να προσφέρουν τους εαυτούς τους – ένα δώρο μικρότερο από αυτό δεν αρκεί για έναν τέτοιο Βασιλιά. Τώρα μαθαίνουν πως η ζωή τους πρέπει να συμμορφωθεί σε αυτόν το θεϊκό τρόπο εξάσκησης εξουσίας, σε αυτόν τον τρόπο ύπαρξης του ίδιου του Θεού. Πρέπει να γίνουν άνθρωποι της αλήθειας, της τιμιότητας, της καλοσύνης, της συγχώρεσης, της ευσπλαχνίας. Δε θα ρωτούν πια: σε τι μου χρειάζεται αυτό; Αντίθετα, θα πρέπει να ρωτούν: Με ποιον τρόπο υπηρετώ εγώ την παρουσία του Θεού στον κόσμο; Πρέπει να μάθουν να χάνουν τους εαυτούς τους, για να μπορέσουν πραγματικά έτσι να τους ανακαλύψουν. Φεύγοντας από την Ιερουσαλήμ, πρέπει να παραμείνουν στα ίχνη του αληθινού Βασιλιά, ακολουθώντας τον Ιησού.
Αγαπητοί μου φίλοι, ας αναρωτηθούμε τι σημαίνουν όλα αυτά για μας. Διότι όλα όσα είπαμε για τη διαφορετική φύση του Θεού, η οποία πρέπει να κατευθύνει την ζωή μας, μπορεί να ηχούν ωραία, αλλά παραμένουν στο βάθος αόριστα και ασαφή. Γι’ αυτό το λόγο, ο Θεός μάς έδωσε παραδείγματα. Οι Μάγοι από την Ανατολή είναι μονάχα οι πρώτοι μιας μεγάλης λιτανείας ανδρών και γυναικών που προσήλωσαν με πιστότητα το βλέμμα τους στο άστρο του Θεού στη ζωή τους, που αναζήτησαν το Θεό που είναι πλάι σε εμάς, τις ανθρώπινες υπάρξεις, και μας δείχνει το δρόμο. Είναι η μεγάλη στρατιά των αγίων, γνωστών και αγνώστων, μέσω των οποίων ο Κύριος, στην διάρκεια της ιστορίας, άνοιξε μπροστά μας το Ευαγγέλιο και ξεφύλλισε τις σελίδες του? το ίδιο συνεχίζει να κάνει και σήμερα. Στη ζωή των αγίων, όπως σε ένα μεγάλο εικονογραφημένο βιβλίο, φανερώνεται ο πλούτος του Ευαγγελίου. Εκείνοι είναι το φωτεινό μονοπάτι που ο ίδιος ο Θεός χάραξε κατά τη διάρκεια της ιστορίας και εξακολουθεί να χαράζει ακόμη και σήμερα. Ο αγαπητός προκάτοχός μου Ιωάννης Παύλος ΙΙ, ο οποίος είναι μαζί μας αυτή τη στιγμή, ονόμασε μακάριους και αγίους μια μεγάλη στρατιά από πρόσωπα μακρινών και κοντινών εποχών. Μέσα από αυτά τα πρόσωπα θέλησε να μας φανερώσει τι πρέπει να κάνουμε για να είμαστε χριστιανοί, πώς γίνεται να βιώνουμε τη ζωή μας με το σωστό τρόπο, πώς να ζούμε σύμφωνα με τον τρόπο του Θεού. Οι μακάριοι και οι άγιοι ήταν πρόσωπα που δεν αναζήτησαν με πείσμα την προσωπική ευτυχία, αλλά απλά θέλησαν να δοθούν, γιατί τους άγγιξε το φως του Χριστού. Έτσι, μας δείχνουν το δρόμο για να γίνουμε ευτυχισμένοι, μας φανερώνουν πώς μπορούμε να είμαστε πρόσωπα πραγματικά ανθρώπινα. Στις διάφορες περιστάσεις της ιστορίας, αυτοί υπήρξαν οι αληθινοί μεταρρυθμιστές που πολλές φορές ανύψωσαν την ανθρωπότητα από τις σκοτεινές πεδιάδες, στις οποίες πάντα υπάρχει ο κίνδυνος να ξαναβυθιστούμε. Εκείνοι τη φώτιζαν, κάθε φορά που αυτό ήταν απαραίτητο, για να γίνουν αποδεκτά, ακόμη και μέσα στον πόνο, τα λόγια που προφέρει ο Θεός στο τέλος του έργου της δημιουργίας: «Είναι καλό». Αρκεί να σκεφτούμε πρόσωπα όπως ο Άγιος Βενέδικτος, ο Άγιος Φραγκίσκος της Ασίζης, η Αγία Θηρεσία της Αβίλης, ο Άγιος Ιγνάτιος, ο Άγιος Κάρολος, οι ιδρυτές των μοναχικών ταγμάτων του δεκάτου ενάτου αιώνα, που εμψύχωσαν και κατεύθυναν τα κοινωνικά κινήματα, ή οι άγιοι της εποχής μας, ο Massimiliano Kolbe, η Edith Stein, η Μητέρα Θηρεσία, ο Padre Pio. Αναλογιζόμενοι αυτά τα πρόσωπα μαθαίνουμε τι σημαίνει «προσκύνηση» και τι σημαίνει ζω σύμφωνα με το μέτρο του βρέφους της Βηθλεέμ, σύμφωνα με το μέτρο του Ιησού Χριστού και του ίδιου του Θεού.
Οι άγιοι, όπως είπαμε, είναι οι αληθινοί μεταρρυθμιστές. Τώρα επιθυμώ να το εκφράσω αυτό με τρόπο ακόμη πιο ριζικό: Μόνο από τους αγίους, μόνο από το Θεό έρχεται η αληθινή επανάσταση, η αποφασιστική αλλαγή του κόσμου. Στον αιώνα που μόλις πέρασε ζήσαμε επαναστάσεις των οποίων το κοινό πρόγραμμα ήταν να μην αναμένουμε πια τίποτα από το Θεό, αλλά να πάρουμε ολοκληρωτικά στα χέρια μας τη μοίρα του κόσμου. Και είδαμε πως, με αυτόν τον τρόπο, πάντα μια ανθρώπινη και μεροληπτική οπτική γωνία γινόταν το απόλυτο κριτήριο για την πορεία τους. Η απολυτοποίηση ενός πράγματος που δεν είναι απόλυτο, αλλά σχετικό, ονομάζεται απολυταρχισμός. Δεν ελευθερώνει τον άνθρωπο, αλλά του κλέβει την αξιοπρέπεια και τον κάνει σκλάβο. Δεν είναι οι ιδεολογίες που σώζουν τον κόσμο, αλλά μονάχα η στροφή στο ζωντανό Θεό, που είναι ο δημιουργός μας, ο εγγυητής της ελευθερίας μας, ο εγγυητής της πραγματικής αλήθειας και καλοσύνης. Η αληθινή επανάσταση συνίσταται μονάχα στο να στραφούμε χωρίς ενδοιασμούς στο Θεό, που είναι το μέτρο της δικαιοσύνης και, την ίδια στιγμή, η αιώνια αγάπη. Και τι θα μπορούσε ποτέ να μας σώσει αν όχι η αγάπη;
Αγαπητοί φίλοι! Επιτρέψτε μου να συμπληρώσω μονάχα δύο σύντομες σκέψεις. Είναι πολλοί εκείνοι που μιλούν για το Θεό? μερικοί κηρύττουν ακόμη και το μίσος και εξασκούν τη βία στο όνομα του Θεού. Γι’ αυτό, είναι απαραίτητο να ανακαλύψουμε το αληθινό πρόσωπο του Θεού. Οι Μάγοι της Ανατολής το βρήκαν όταν γονάτισαν μπροστά στο βρέφος της Βηθλεέμ. «Όποιος βλέπει εμένα, βλέπει τον πατέρα μου», είπε ο Ιησούς στο Φίλιππο (Ιω 14,9). Στον Ιησού Χριστό, που επέτρεψε να τρυπηθεί η καρδιά του για εμάς, φανερώθηκε το αληθινό πρόσωπο του Θεού. Θα τον ακολουθήσουμε μαζί με την μεγάλη στρατιά εκείνων που προηγήθηκαν. Τότε, θα βαδίζουμε στη σωστή πορεία.
Αυτό σημαίνει πως δεν κατασκευάζουμε έναν ιδιωτικό Θεό, έναν ιδιωτικό Ιησού, αλλά πως πιστεύουμε και γονατίζουμε μπροστά σε εκείνον τον Ιησού που μας αποκαλύπτεται στην Αγία Γραφή και που στη μεγάλη Λιτανεία των πιστών, η οποία ονομάζεται Εκκλησία, φανερώνεται ζωντανός, πάντα μαζί με μας και, την ίδια στιγμή, πάντα μπροστά από εμάς. Μπορούμε να κριτικάρουμε αρκετά την Εκκλησία. Εμείς το ξέρουμε, και ο ίδιος ο Κύριος μάς είπε: αυτή είναι ένα δίχτυ με καλά και κακά ψάρια, ένα χωράφι με σιτάρι και ζιζάνια. Ο Πάπας Ιωάννης Παύλος ΙΙ, που στους πολλούς μακάριους και αγίους μάς φανέρωσε το αληθινό πρόσωπο της Εκκλησίας, ζήτησε ακόμη και συγνώμη για το κακό που προκλήθηκε κατά την διάρκεια της ιστορίας, εξαιτίας των έργων και των λόγων ανθρώπων της Εκκλησίας. Με αυτό τον τρόπο, μάς έκανε να δούμε την αληθινή μας εικόνα και μας προκάλεσε να μπούμε με όλες τις ελλείψεις και αδυναμίες μας στη λιτανεία των αγίων, η οποία ξεκίνησε με τους Μάγους της Ανατολής. Κατά βάθος είναι παρήγορο το ότι υπάρχουν τα ζιζάνια στην Εκκλησία. Έτσι, με όλα τα ελαττώματά μας μπορούμε, παρόλα αυτά, να ελπίζουμε πως θα βρεθούμε ανάμεσα στους μαθητές του Ιησού, που ήρθε για να καλέσει τους αμαρτωλούς. Η Εκκλησία είναι σαν μια ανθρώπινη οικογένεια, αλλά είναι την ίδια στιγμή και η μεγάλη οικογένεια του Θεού, διαμέσου της οποίας Εκείνος διαμορφώνει ένας χώρο κοινωνίας και ενότητας, που αγκαλιάζει όλες τις ηπείρους, όλους τους πολιτισμούς και όλα τα έθνη. Γι’ αυτό, είμαστε χαρούμενοι που ανήκουμε σε αυτή τη μεγάλη οικογένεια που βλέπουμε εδώ? είμαστε χαρούμενοι που έχουμε αδέλφια και φίλους σε όλο τον κόσμο. Εδώ, στην Κολωνία, ανακαλύπτουμε πόσο ωραίο είναι να ανήκουμε σε μια οικογένεια τόσο μεγάλη όσο ο κόσμος, που συμπεριλαμβάνει τον ουρανό και τη γη, το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον και κάθε σημείο της γης. Μέσα σε αυτή τη μεγάλη συντροφιά των προσκυνητών, βαδίζουμε μαζί με το Χριστό, βαδίζουμε μαζί με το άστρο που φωτίζει την ιστορία.
«Μπαίνοντας στο σπίτι, είδαν το βρέφος μαζί με τη Μαρία, τη μητέρα του, και έπεσαν στη γη και τον προσκύνησαν» (Μτ 2,11). Αγαπητοί φίλοι, αυτή δεν είναι μια μακρινή ιστορία, που συνέβη πριν πολλά χρόνια. Είναι μαζί μας τώρα. Εδώ, στον Άρτο της Αγίας Ευχαριστίας, Εκείνος είναι μπροστά μας και ανάμεσα μας. Όπως τότε, φανερώνεται μυστηριωδώς μέσα σε μια άγια σιωπή και, όπως τότε, έτσι ακριβώς μας αποκαλύπτεται το αληθινό πρόσωπο του Θεού. Εκείνος έγινε για μας σπόρος σιταριού που πέφτει στη γη και πεθαίνει και φέρνει καρπό έως το τέλος του κόσμου (βλ. Ιω 12,24). Εκείνος είναι παρών τώρα, όπως τότε, στη Βηθλεέμ. Μας προσκαλεί σε εκείνο το εσωτερικό προσκύνημα που ονομάζεται προσκύνηση. Ας μπούμε τώρα σε πορεία γι’ αυτό το προσκύνημα και ας ζητήσουμε από Εκείνον να μας οδηγήσει. Αμήν.