ΜΗΝΥΜΑ ΤΟΥ ΠΑΠΑ ΦΡΑΓΚΙΣΚΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΕΣΣΑΡΑΚΟΣΤΗ 2018
«Επειδή θα πληθύνει η κακία, η αγάπη πολλών θα ψυχρανθεί» (Μτ. 24,12)
Αγαπητοί αδελφοί και αδελφές,
Ακόμη μια φορά το Πάσχα του Κυρίου έρχεται να μας συναντήσει. Η Πρόνοια του Θεού, για να μας προετοιμάσει σε αυτό, μας προσφέρει κάθε χρόνο την Τεσσαρακοστή, «σημείο μυστηριακό της μεταστροφής μας»,[1] που αναγγέλλει και πραγματοποιεί τη δυνατότητα να επιστρέψουμε στον Κύριο με όλη την καρδιά και με όλη τη ζωή μας.
Και αυτό το έτος, με το παρόν μήνυμα, επιθυμώ να βοηθήσω όλη την Εκκλησία να ζήσει, κατά την περίοδο αυτή, μέσα στη χαρά και στην αλήθεια της χάρης. Και εμπνέομαι γι’ αυτό, από μια φράση του Ιησού στο Ευαγγέλιο του Ματθαίου: «επειδή θα πληθύνει η κακία, η αγάπη πολλών θα ψυχρανθεί» (24,12).
Η φράση αυτή, βρίσκεται στην ομιλία που αφορά τη συντέλεια του κόσμου και πραγματοποιείται στην Ιερουσαλήμ, πάνω στο Όρος των Ελαιών, εκεί ακριβώς όπου θα αρχίσουν τα πάθη του Κυρίου. Απαντώντας σε ερώτηση των μαθητών, ο Ιησούς προαναγγέλλει μια μεγάλη δοκιμασία και περιγράφει την κατάσταση στην οποία θα μπορούσε να βρεθεί η κοινότητα των πιστών: εμπρός σε γεγονότα οδυνηρά, κάποιοι ψευδοπροφήτες θα εξαπατήσουν πολλούς σε τέτοιο βαθμό που θα απειλήσουν να σβήσουν στις καρδιές την αγάπη, που αποτελεί το κέντρο όλου του Ευαγγελίου.
Οι ψευδοπροφήτες
Διαβάζοντας τη σχετική περικοπή του Ευαγγελίου, ας αναρωτηθούμε: ποιες μορφές λαμβάνουν σήμερα οι ψευδοπροφήτες; Αυτοί είναι όπως «οι γητευτές φιδιών», δηλαδή εκμεταλλεύονται τα ανθρώπινα συναισθήματα για να υποδουλώνουν τα πρόσωπα και να τα οδηγούν εκεί όπου αυτοί θέλουν. Πόσα παιδιά του Θεού επηρεάζονται από τον δελεασμό της απόλαυσης λίγων στιγμών που εσφαλμένα συγχέονται με την ευτυχία! Πόσοι άνδρες και γυναίκες ζουν γοητευμένοι από την ψευδαίσθηση του χρήματος, που στην πραγματικότητα, τους καθιστά σκλάβους του κέρδους ή μικροπρεπών συμφερόντων! Πόσοι ζουν με τη σκέψη ότι είναι συναισθηματικά αυτάρκεις και καταλήγουν να γίνουν λεία της μοναξιάς!
Μια ψυχρή καρδιά
Ο Dante Alighieri, περιγράφοντας την κόλαση, φαντάζεται τον διάβολο καθήμενο σε ένα θρόνο από πάγο.[2] Αυτός κατοικεί μέσα στην παγωνιά της στραγγαλισμένης αγάπης. Ας αναρωτηθούμε λοιπόν: Πώς ψυχραίνεται μέσα μας η αγάπη; Ποια είναι τα σημάδια που μας δείχνουν πως η αγάπη μέσα μας κινδυνεύει να σβήσει;
Αυτό που σβήνει την αγάπη είναι πριν απ’ όλα η απληστία για το χρήμα, «ρίζα όλων των κακών» (Α’ Τιμ.6,10). Ακολουθεί η απόρριψη του Θεού και συνεπώς η άρνηση να βρούμε παρηγοριά σ’ Εκείνον προτιμώντας τη θλίψη αντί της παρηγοριάς του Λόγου του και των ιερών Μυστηρίων.[3] Όλα αυτά μετατρέπονται σε βία που στρέφεται εναντίον αυτών που θεωρούνται απειλή για τις «βεβαιότητές» μας: το βρέφος που ακόμη δεν έχει γεννηθεί, ο άρρωστος ηλικιωμένος, ο περαστικός επισκέπτης, ο ξένος, αλλά και ο πλησίον που δεν ανταποκρίνεται στις προσδοκίες μας.
Ακόμη και η δημιουργία, είναι σιωπηλός μάρτυρας αυτής της ψύχρανσης της αγάπης: η γη δηλητηριάζεται από απορρίμματα που πετάχτηκαν από αδιαφορία και συμφέρον. Οι θάλασσες, μολυσμένες και αυτές, πρέπει δυστυχώς να καλύψουν τα απομεινάρια τόσων ναυαγίων με θύματα αναγκασμένους σε μετανάστευση αδελφούς μας. Οι ουρανοί – που στο σχέδιο του Θεού υμνολογούν τη δόξα του -σχίζονται από μηχανήματα που σπέρνουν τον θάνατο.
Η αγάπη ψυχραίνεται και μέσα στις κοινότητές μας: στην αποστολική Παραίνεση η Χαρά του Ευαγγελίου, προσπάθησα να περιγράψω τα πιο εμφανή σημάδια αυτής της έλλειψης αγάπης: η εγωιστική ραθυμία, η στείρα απαισιοδοξία, ο πειρασμός να κλεινόμαστε στον εαυτό μας και να επιδιδόμαστε σε αδιάκοπες αδελφοκτόνες συγκρούσεις, η κοσμική νοοτροπία που οδηγεί στο να ασχολούμαστε μόνο με αυτό που φαίνεται, μειώνοντας, με αυτό τον τρόπο, τον ιεραποστολικό πνεύμα.[4]
Τί πρέπει να κάνουμε;
Αν δούμε βαθιά μέσα μας και γύρω μας τα σημάδια που μόλις περιγράψαμε, ιδού η Εκκλησία, η μητέρα και διδάσκαλός μας, μαζί με το φάρμακο, μερικές φορές πικρό, της αλήθειας, κατά την περίοδο της Τεσσαρακοστής, μας προσφέρει τη γλυκιά θεραπεία της προσευχής, της ελεημοσύνης και της νηστείας.
Αφιερώνοντας περισσότερο χρόνο στην προσευχή, επιτρέπουμε στην καρδιά μας να ανακαλύψει τα κρυφά ψέματα με τα οποία εξαπατούμε τους εαυτούς μας,[5] και έτσι να αναζητήσουμε τελικά την παρηγοριά του Θεού. Αυτός είναι ο Πατέρας μας και θέλει να απολαμβάνουμε πληρότητα ζωής.
Η άσκηση της ελεημοσύνης, μας ελευθερώνει από την απληστία και μας βοηθά να ανακαλύψουμε ότι ο άλλος είναι αδελφός μας: όσα κατέχω δεν είναι ποτέ μόνο δικά μου. Πόσο θα ήθελα η ελεημοσύνη να μεταβαλλόταν για όλους σε έναν αληθινό και προσωπικό τρόπο ζωής! Πόσο θα ήθελα, ως χριστιανοί, να ακολουθούμε το παράδειγμα των Αποστόλων και να βλέπουμε, στη δυνατότητα να μοιραζόμαστε με τους άλλους τα αγαθά μας, μια συγκεκριμένη και πραγματική μαρτυρία της κοινωνίας που βιώνουμε μέσα στην Εκκλησία. Στο θέμα αυτό, υιοθετώ πλήρως την προτροπή του αγίου Παύλου, που καλούσε τους Κορινθίους να πραγματοποιήσουν έρανο προκειμένου να βοηθήσουν την κοινότητα της Ιερουσαλήμ: «Αυτό συμφέρει σ’ εσάς» (Β’ Κορ. 8, 10). Τούτο ισχύει ιδιαίτερα την περίοδο της Τεσσαρακοστής, κατά τη διάρκεια της οποίας πολλοί οργανισμοί διοργανώνουν εράνους υπέρ Εκκλησιών και λαών που βρίσκονται σε δυσκολία. Αλλά πόσο θα ήθελα, ακόμη και στις καθημερινές μας σχέσεις, εμπρός σε κάθε αδελφό που μας ζητάει βοήθεια, να σκεπτόμαστε ότι εδώ πρόκειται για ένα κάλεσμα της θείας Πρόνοιας: κάθε ελεημοσύνη είναι μια ευκαιρία συμμετοχής στην Πρόνοια του Θεού για τα παιδιά του. Και αν ο Θεός χρησιμοποιεί εμένα για να βοηθήσει έναν αδελφό, πώς αύριο δεν θα προβλέψει και για τις δικές μου ανάγκες Αυτός που είναι ασυναγώνιστος στη γενναιοδωρία;[6]
Η νηστεία, τέλος, αφαιρεί τη δύναμη της δικής μας βίας, μας αφοπλίζει, και αποτελεί μια σημαντική ευκαιρία πνευματικής ανάπτυξης. Από τη μια, μας επιτρέπει να βιώσουμε αυτό που δοκιμάζουν όσοι στερούνται ακόμη και των στοιχειωδών αναγκών και γνωρίζουν τα καθημερινά βασανιστικά τσιμπήματα της πείνας. Από την άλλη, εκφράζει την κατάσταση του πνεύματός μας που αισθάνεται τη λαχτάρα της καλοσύνης και τη δίψα για τη ζωή του Θεού. Η νηστεία, μας αφυπνίζει, μας κάνει να στραφούμε περισσότερο στον Θεό και στον πλησίον, ξυπνάει τη θέλησή μας να υπακούμε στον Θεό, που είναι ο μόνος που ικανοποιεί πλήρως την πείνα μας.
Θα ήθελα η φωνή μου να έφθανε πέραν των συνόρων της Καθολικής Εκκλησίας, για να φθάσει σε όλους εσάς, άνδρες και γυναίκες καλής θέλησης, που είστε ανοικτοί για να ακούσετε τον Θεό. Αν, όπως εμείς, θλιβόσαστε για την εξάπλωση της ανομίας στον κόσμο, αν σας ανησυχεί η ψύχρανση που παραλύει τις καρδιές και τις πράξεις των ανθρώπων, αν βλέπετε ότι μειώνεται η αίσθηση της κοινής ανθρώπινης φύσης, ενωθείτε μαζί μας για να επικαλεστούμε μαζί τον Θεό, για να νηστέψουμε μαζί, και μαζί μ’ εμάς να προσφέρετε αυτό που μπορείτε για να βοηθήσουμε τους αδελφούς μας !
Η φωτιά του Πάσχα
Καλώ πάνω απ’ όλα τα μέλη της Εκκλησίας να διανύσουν με ζήλο την πορεία της Τεσσαρακοστής βοηθούμενοι από την ελεημοσύνη, τη νηστεία και την προσευχή. Αν μερικές φορές η αγάπη φαίνεται να σβήνει σε πολλές καρδιές, αυτή δεν σβήνει στην καρδιά του Θεού! Αυτός μας προσφέρει πάντοτε νέες ευκαιρίες για να μπορούμε να αρχίζουμε εκ νέου να τον αγαπάμε. Μια κατάλληλη ευκαιρία θα είναι και αυτόν το χρόνο η πρωτοβουλία «24 ώρες για τον Κύριο», που μας καλεί να τελέσουμε το Μυστήριο της Συμφιλίωσης μέσα σε ένα πλαίσιο προσκύνησης του Αγιοτάτου Μυστηρίου. Κατά το 2018, η πρωτοβουλία αυτή θα λάβει χώρα την Παρασκευή 9 και Σάββατο 10 Μαρτίου, αντλώντας έμπνευση από τα λόγια του Ψαλμού 130,4: «Σ’ εσένα βρίσκεται η χάρη». Σε κάθε εκκλησιαστική Επαρχία, τουλάχιστο ένας ναός θα παραμείνει ανοικτός επί 24 ώρες προσφέροντας τη δυνατότητα της λατρευτικής προσευχής και της μυστηριακής Εξομολόγησης.
Τη νύκτα του Πάσχα θα ζήσουμε ξανά την υποβλητική τελετή του ανάμματος της Πασχαλινής Λαμπάδας: το φως που θα προκύψει «από τη νέα φωτιά», θα διώξει σιγά σιγά το σκοτάδι και θα φωτίσει τη λειτουργική σύναξη των πιστών. «Το φως του ενδόξως αναστημένου Χριστού, ας διαλύσει τα σκότη της καρδιάς και του πνεύματος»,[7] ώστε όλοι να μπορέσουμε να βιώσουμε ξανά την εμπειρία των μαθητών της Εμμαούς: το να ακούσουμε τον Λόγο του Κυρίου και να τραφούμε από τον Ευχαριστιακό Άρτο, θα επιτρέψει στην καρδιά μας να αρχίσει ξανά να φλέγεται από την πίστη, την ελπίδα και την αγάπη.
Σας ευλογώ από καρδιάς και προσεύχομαι για σας. Μη ξεχνάτε να προσεύχεστε για μένα.
Από το Βατικανό, 1η Νοεμβρίου 2017
Πανήγυρη των Αγίων Πάντων
μετάφραση
Πέτρος Ανδριώτης
[1] Ρωμαϊκό Λειτουργικό , 1η Κυριακή της Τεσσαρακοστής, Δέηση.
[2] “Lo ‘mperator del doloroso regno/ da mezzo ‘I petto uscia fuor de la ghiaccia (Inferno XXXIV, 28-29).
[3] Είναι παράδοξο, αλλά πολλές φορές φοβόμαστε την παρηγοριά, φοβόμαστε να μας παρηγορήσουν. Αντίθετα, αισθανόμαστε πιο ασφαλείς μέσα στη θλίψη και στην απόγνωση. Ξέρετε γιατί; Διότι μέσα στη θλίψη νοιώθουμε σχεδόν πρωταγωνιστές. Ενώ, στην παρηγοριά, πρωταγωνιστής είναι το Άγιο Πνεύμα (Angelus, 7 Δεκεμβρίου 2014).
[4]Αρ. 76-109
[5] Βλ. Βενέδικτος 16ος, Εγκ. Επιστ. Spe salvi, 33.
[6] Βλ. Πίος 12ος, Εγκ. Επιστ. Fidei donum, III.
[7]Ρωμαϊκό Λειτουργικό, τελετή Πασχαλινής Αγρυπνίας.