ΜΗΝΥΜΑ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΠΑΤΕΡΑ ΦΡΑΓΚΙΣΚΟΥ
ΤΕΣΣΑΡΑΚΟΣΤΗ 2016
« Την ευσπλαχνία θέλω και όχι τις θυσίες»(Μτ.9,13).
Έργα ευσπλαχνίας κατά τη διάρκεια του Ιωβηλαίου.
1. Η Μαρία, εικόνα μιας Εκκλησίας που ευαγγελίζει ,επειδή η ίδια ευαγγελίστηκε.
Στη Βούλα προκήρυξης του Ιωβηλαίου, έκανα έκκληση εφέτος: «Να ζήσουμε πιο έντονα κατά την διάρκεια της Τεσσαρακοστής την Ευσπλαχνία του Θεού, να την τελέσουμε και να την γευτούμε». (το πρόσωπο της Ευσπλαχνίας Νο 17). Επισήμανα να ακούμε το Λόγο του Θεού. «24 ώρες για τον Κύριο», θέλησα να υπενθυμίσω την προτεραιότητα της προσευχής με την ακρόαση ιδιαίτερα του προφητικού Λόγου. Σίγουρα η Ευσπλαχνία του Θεού αναγγέλθηκε στον κόσμο. Ωστόσο, κάθε χριστιανός καλείται να κάνει αυτή την εμπειρία προσωπικά. Για το σκοπό αυτό θα στείλω Ιεραποστόλους της Ευσπλαχνίας προς όλους, ώστε να είναι χειροπιαστό σημείο της συγχώρεσης που μας χορηγεί ο Θεός.
Η Μαρία επειδή δέχθηκε την Καλή Αγγελία από τον Άγγελο Γαβριήλ, έψαλε προφητικά στο Mεγαλύνει (Μagnificat) την Ευσπλαχνία του Θεού, που την διάλεξε. Η Παρθένα της Ναζαρέτ, που προοριζόταν για σύζυγος του Ιωσήφ, γίνεται έτσι η τέλεια εικόνα της Εκκλησίας, η οποία ευαγγελίζει επειδή ευαγγελίστηκε και εξακολουθεί να ευαγγελίζεται από το Πνεύμα το Άγιο το οποίο κατέστησε γόνιμα τα σπλάχνα της. Στην προφητική παράδοση, όπως και στην ετυμολογική έννοια της λέξης, η Ευσπλαχνία είναι στενά συνδεδεμένη με τα μητρικά σπλάχνα (rahamin) και με τη γενναιόδωρη, πιστή και συμπονετική καλοσύνη (hesed), η οποία εκφράζεται στις συζυγικές και γονικές σχέσεις.
2. Η Διαθήκη του Θεού με τους ανθρώπους: μια ιστορία ευσπλαχνίας.
Το μυστήριο της Θεϊκής Ευσπλαχνίας αποκαλύπτεται στην Ιστορία της Διαθήκης Του με τον λαό του Ισραήλ. Πράγματι, ο Θεός παρουσιάζεται πάντα πλούσιος σε ευσπλαχνία, έτοιμος σε κάθε περίπτωση να δείξει στον λαό του σπλαχνική τρυφερότητα και συμπόνια, κυρίως σε δραματικές καταστάσεις, όταν η απιστία σπάει τη Διαθήκη.
Τότε η Διαθήκη πρέπει να αποκατασταθεί πιο σταθερά μέσα στην δικαιοσύνη και την αλήθεια. Εδώ βρισκόμαστε μπροστά σε δράμα, όπου η αγάπη του Θεού κατέχει τον ρόλο του πατέρα, του απατημένου συζύγου, και ο Ισραήλ το ρόλο του γιου ή της κόρης, ή και της άπιστης συζύγου. Είναι εικόνες που συναντάμε στον Ωσηέ ( 1-2 ) που δείχνουν έως ποιο σημείο ο Θεός θέλει να δεσμευθεί με το λαό του.
Αυτό το δράμα αγάπης φθάνει στο αποκορύφωμα με την ενσάρκωση του Υιού του. Ο Θεός τον πλημμυρίζει με την απέραντη ευσπλαχνία του σε σημείο που τον καθιστά «Ενσαρκωμένη Ευσπλαχνία» (Το πρόσωπο της Ευσπλαχνίας ν. 8). Ο Ιησούς της Ναζαρέτ, ως άνθρωπος, είναι γιος του Ισραήλ με όλη τη σημασία της λέξης. Σε τέτοιο σημείο, που ενσαρκώνει την τέλεια ακρόαση του Θεού, αυτή ζητιέται και από κάθε Ιουδαίο με το «Άκου Ισραήλ» (Shema), που είναι και ακόμη σήμερα η καρδιά της Διαθήκης του Θεού με τον Ισραήλ. «Άκου Ισραήλ: Ο Κύριος ο Θεός μας είναι ο μόνος Κύριος. Θα αγαπήσεις τον Κύριο τον Θεό σου με όλη την καρδιά σου, με όλη τη ψυχή σου, και με όλες σου τις δυνάμεις» (Δευτ. 6,4-5). Ο Υιός του Θεού είναι ο Σύζυγος που κάνει τα πάντα για να κερδίσει την αγάπη της Συζύγου του. Δεσμεύτηκε με την χωρίς όρια αγάπη του, η οποία εκφράζεται στους αιώνιους γάμους μαζί της.
Εδώ είναι και η καρδιά του αποστολικού κηρύγματος όπου η Ευσπλαχνία του Θεού κατέχει κεντρική και εξέχουσα θέση. Είναι η ομορφιά της Σωτήριας Αγάπης που αποκαλύφθηκε στον Ιησού Χριστό, νεκρό και αναστημένο. (Αποστολική παραίνεση, Χαρά του Ευαγγελίου ν.36). Αυτή την πρώτη αγγελία «οφείλουμε πάντα να ξανακούμε και να αναγγέλλουμε συνεχώς στις κατηχήσεις» (Από. Παρ. Χαρά του Ευαγγελίου ν. 164). Η Ευσπλαχνία όπως βλέπουμε «φωτίζει την συμπεριφορά του Θεού προς τον αμαρτωλό, του προσφέρει μια νέα δυνατότητα να μετανοήσει, να μεταστραφεί και να πιστέψει (το πρόσωπο της Ευσπλαχνίας ν. 21) και έτσι αποκαθιστά πράγματι την σχέση μαζί Του. Ο Θεός στον Εσταυρωμένο Ιησού θέλει να συναντήσει τον αμαρτωλό άνθρωπο, έως τα έσχατα της απομάκρυνσής του, ακριβώς εκεί όπου χάθηκε και απομακρύνθηκε απ’ Αυτόν. Το κάνει αυτό επειδή θέλει να συναντήσει, επιτέλους, και να αγγίξει τη σκληρή καρδιά της συζύγου Του.
3. Ta έργα ευσπλαχνίας
Η ευσπλαχνία του Θεού αγγίζει την καρδιά του ανθρώπου, που με την εμπειρία της πιστής αγάπης τον κάνει με τη σειρά του να γίνει φιλεύσπλαχνος. Η θεϊκή ευσπλαχνία εισχωρεί κάθε φορά στη ζωή του καθενός μας και αυτό είναι θαυμάσιο, γιατί μας ωθεί να είμαστε ευσπλαχνικοί, να αγαπάμε τον πλησίον, να εκτελούμε έργα αγαθοεργίας και πνευματικής στήριξης, όπως μας προτρέπει η παράδοση της Εκκλησίας. Μας υπενθυμίζει ότι η πίστη μας εκφράζεται με συγκεκριμένες καθημερινές πράξεις που ανακουφίζουν τον πλησίον υλικά και πνευματικά, πάνω στις οποίες θα κριθούμε: δηλαδή να ταΐσουμε τον πλησίον, να τον επισκεφθούμε, να τον ενθαρρύνουμε να τον μορφώσουμε. Γι’ αυτό θέλησα ο Χριστιανικός Λαός, κατά το Ιωβηλαίο έτος, να μελετήσει ποια είναι τα σωματικά και πνευματικά έργα ευσπλαχνίας. Θα είναι ένας τρόπος να ξυπνήσουμε τη συνείδησή μας, που συχνά βρίσκεται σε νάρκη, μπροστά στο δράμα της φτώχειας, να εισχωρήσει όλο και περισσότερο στην καρδιά του Ευαγγελίου, εκεί που οι φτωχοί είναι προνομιούχοι παραλήπτες της θεϊκής ευσπλαχνίας (ν. 15). Στο πρόσωπο του φτωχού, η σάρκα του Χριστού «γίνεται και πάλι ορατή ως σώμα βασανισμένο, πληγωμένο, πεινασμένο, παραπλανημένο… για να αναγνωριστεί, να αγγιχθεί και να βοηθηθεί από μας. Είναι μυστήριο ανήκουστο και σκανδαλώδες, που διαιωνίζει μέσα στην Ιστορία το Πάθος του Άμωμου Αμνού, φλεγόμενη βάτος που καίγεται από ανιδιοτελή αγάπη. Μπροστά σ’ αυτή δεν μπορούμε παρά όπως το Μωυσή να βγάλουμε τα σανδάλια μας (Έξοδος. 3,5), πολύ περισσότερο όταν βρισκόμαστε μπροστά σ’ ένα φτωχό αδελφό ή αδελφή μας που υποφέρει για την πίστη του εν Χριστώ. Μπροστά σ’ αυτή την αγάπη, δυνατή όπως ο θάνατος, ο πιο δυστυχισμένος φτωχός είναι αυτός που αρνείται να αναγνωρίσει την κατάστασή του. Πιστεύει ότι είναι πλούσιος, ενώ στην πραγματικότητα είναι ο πιο φτωχός των φτωχών, και είναι έτσι επειδή είναι σκλάβος της αμαρτίας, που τον σπρώχνει να χρησιμοποιεί τον πλούτο του και την εξουσία όχι για να υπηρετεί τον Θεό και τους συνανθρώπους του, αλλά για να σβήσει από μέσα του την πεποίθηση ότι δεν είναι τίποτα περισσότερο από ένας ζητιάνος. Όσο μεγαλύτερα είναι η εξουσία και τα πλούτη που έχει, τόσο περισσότερο κινδυνεύει από την ανόητη τύφλωσή του, που δεν του επιτρέπει πια να δει τον φτωχό Λάζαρο, ο οποίος ζητιανεύει στο κατώφλι του σπιτιού του (Λκ. 16, 20-21). Ο Χριστός στο πρόσωπο των φτωχών αναζητά την μεταστροφή μας. Ο Λάζαρος είναι η ευκαιρία που ο Θεός μάς προσφέρει για να μεταστραφούμε χωρίς να το αντιληφθούμε. Αυτή η τύφλωση συνοδεύεται από ένα παραλήρημα υπερηφάνειας και παντοδυναμίας. Εδώ ηχεί με καταστροφική μανία αυτό το δαιμονικό «θα είστε σαν Θεοί» (Γεν.3,5), ρίζα κάθε αμαρτίας. Αυτού του είδους παραλήρημα μπορεί να παρουσιαστεί ως κοινωνικό και πολιτικό φαινόμενο, όπως το απέδειξαν τα ολοκληρωτικά καθεστώτα του 20ου αιώνα, όπως το δείχνουν και τώρα οι ιδεολογίες της μοναδικής σκέψης, και της τεχνογνωσίας. Αυτές αποσκοπούν να υποβαθμίζουν τον Θεό και να θεωρούν τους ανθρώπους ως μάζες προς εκμετάλλευση. Σήμερα, αυτό εκφράζεται με τα αμαρτωλά συστήματα που προωθούν εσφαλμένη ανάπτυξη, που στηρίζεται στην ειδωλολατρία του χρήματος, η οποία κάνει τους πλούσιους ανθρώπους και την κοινωνία να αδιαφορούν και να κλείνουν τα μάτια και τις πόρτες στους φτωχούς, αρνούμενοι ακόμη και να τους δουν.
Για όλους η Τεσσαρακοστή αυτού του Ιωβηλαίου έτους είναι καιρός ευπρόσδεκτος που μας επιτρέπει να βγούμε από την υπαρξιακή μας παραφροσύνη, χάρη στην ακρόαση του Λόγου του Θεού και τα έργα ευσπλαχνίας. Εάν, δια μέσου των αγαθοεργιών, αγγίζουμε την σάρκα του Χριστού, προσφέροντας στους αδελφούς μας που έχουν ανάγκη από φαγητό, ρούχα, στέγη, επίσκεψη, τότε με τα πνευματικά μας έργα αγγίζουμε την δική μας αμαρτωλή κατάσταση κάθε φορά που ζητάμε συμβουλή, μόρφωση, συγχώρηση, ενημέρωση, προσευχή. Γι’ αυτό τα έργα αγαθοεργίας και πνευματικής συμπαράστασης πρέπει να συμβαδίζουν. Πράγματι, αγγίζοντας την σάρκα του Εσταυρωμένου Ιησού στο πρόσωπο του πιο αναγκεμένου, ο αμαρτωλός λαβαίνει ως δώρο να συνειδητοποιήσει και να αναγνωρίσει ότι και ο ίδιος δεν είναι τίποτα άλλο παρά ένας φτωχός ζητιάνος. Χάρη σ’ αυτή τη πορεία, οι άνθρωποι με περήφανη καρδιά, «οι δυνατοί» και «οι πλούσιοι», τους οποίους αναφέρει το Μεγαλύνει (Magnificat)έχουν την δυνατότητα να αναγνωρίσουν και οι ίδιοι ότι είναι αντικείμενο δωρεάς αγάπης του Εσταυρωμένου Χριστού νεκρού και αναστημένου. Αυτή η αγάπη είναι η μόνη απάντηση στη δίψα για απέραντη ευτυχία, αγάπη που ο άνθρωπος μάταια προσπαθεί να βρει στα είδωλα της γνώσης, της εξουσίας, της περιουσίας. Οι άνθρωποι, οι υπερήφανοι στην καρδιά, οι πλούσιοι, οι εξουσιαστές, που κλείνουν όλο και περισσότερο την πόρτα της καρδιάς τους στους φτωχούς, κινδυνεύουν πάντα να απομακρυνθούν εντελώς από τον Χριστό. Καταδικάζονται οι ίδιοι και κινδυνεύουν να πέσουν στο αιώνιο χάος της μοναξιάς που είναι κόλαση. Ακόμα και σήμερα απευθύνονται σ’ αυτούς, καθώς και σε μας, τα φλογερά λόγια του Αβραάμ: « Έχουν τον Μωυσή και τους προφήτες, ας τους ακούσουν» (Λκ.16,29). Ας κάνουμε πράξη αυτό τον Λόγο, ώστε να μας βοηθήσει να προετοιμαστούμε καλύτερα για να γιορτάσουμε την τελική νίκη επάνω στην αμαρτία και τον θάνατο, που μας χαρίζει ο αναστημένος Νυμφίος, ο οποίος επιθυμεί να εξαγνίσει τη μέλλουσα Νύμφη του αναμένοντας την επιστροφή του.
Κατά την διάρκεια της Τεσσαρακοστής ας μη χάσουμε την ευκαιρία μεταστροφής που μας προσφέρεται. Αυτό ζητούμε μέσω της μεσιτείας της Αειπαρθένου Μαρίας, η οποία πρώτη αναγνώρισε την μικρότητά της μπροστά στη μεγάλη θεϊκή Ευσπλαχνία που δωρεάν της χορηγήθηκε (Λκ. Ι,48), ως ταπεινή δούλη του Κυρίου (Λκ. 1,38).
Βατικανό 4 Οκτωβρίου 2015-12-25
Εορτή Αγίου Φραγκίσκου της Ασίζης.
Φραγκίσκος.