ΜΗΝΥΜΑ ΤΟΥ ΠΑΠΑ ΦΡΑΓΚΙΣΚΟΥ
ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΕΣΣΑΡΑΚΟΣΤΗ 2015
Δυναμώστε τις καρδιές σας (Ιακ. 5,8)
Αγαπητοί αδελφοί και αδελφές,
Η Τεσσαρακοστή είναι περίοδος ανανέωσης για ολόκληρη την Εκκλησία, για κάθε κοινότητα και κάθε πιστό. Πάνω απ’ όλα είναι “καιρός της χάριτος” (Β’ Κορ. 6:2). Ο Θεός δε ζητά από εμάς κάτι που δε μας έδωσε πρώτα ο ίδιος. “Εμείς αγαπάμε το Θεό, γιατί εκείνος πρώτος μας αγάπησε”( A’ Ιω. 4:19). Δεν αδιαφορεί για εμάς. Καθένας από εμάς κατέχει μία θέση στην καρδιά Του. Μας γνωρίζει με το όνομά μας, νοιάζεται για εμάς και μας αναζητά κάθε φορά που απομακρυνόμαστε από Αυτόν. Ενδιαφέρεται για τον καθένα από εμάς· η αγάπη Του δεν Του επιτρέπει να είναι αδιάφορος για ό,τι συμβαίνει σε εμάς. Συνήθως, όταν είμαστε υγιείς και αισθανόμαστε άνετα, ξεχνάμε τους άλλους (κάτι που ο Θεός Πατέρας ποτέ δεν κάνει): είμαστε αδιάφοροι για τα προβλήματά τους, τα βάσανά τους και τις αδικίες που υφίστανται …είναι τότε που η καρδιά μας καταλαμβάνεται από αδιαφορία. Όσο είμαι σχετικά υγιής και άνετος, δεν σκέφτομαι εκείνους που δεν είναι καλά. Σήμερα, αυτή η εγωιστική στάση, αδιαφορίας, έχει λάβει παγκόσμιες διαστάσεις, σε βαθμό που να μπορούμε να μιλάμε για μια παγκοσμιοποίηση της αδιαφορίας. Πρόκειται για ένα πρόβλημα το οποίο εμείς, ως Χριστιανοί, πρέπει να αντιμετωπίσουμε.
Όταν οι άνθρωποι του Θεού μεταστραφούν στην αγάπη Του, θα βρουν τις απαντήσεις στα ερωτήματα που θέτει η ιστορία συνεχώς. Μία από τις πιο επείγουσες προκλήσεις στην οποία θα ήθελα να σταθώ σε αυτό το Μήνυμα είναι ακριβώς αυτή η παγκοσμιοποίηση της αδιαφορίας.
Η αδιαφορία για τον πλησίον μας και για το Θεό αποτελεί επίσης ένα πραγματικό πειρασμό για εμάς τους Χριστιανούς. Κάθε χρόνο, κατά τη διάρκεια της Τεσσαρακοστής, πρέπει να ακούμε ακόμη μία φορά τη φωνή των προφητών που κραυγάζουν και αφυπνίζουν τη συνείδησή μας.
Ο Θεός δεν είναι αδιάφορος για τον κόσμο μας· τον αγαπάει τόσο που προσέφερε τον Υιό Του για τη σωτηρία μας. Στην Ενσάρκωση, στην επίγεια ζωή, στο θάνατο και στην Ανάσταση του Υιού του Θεού, η πύλη μεταξύ Θεού και ανθρώπου, μεταξύ ουρανού και γης, ανοίγει μια για πάντα. Η Εκκλησία είναι σαν το χέρι που κρατά ανοιχτή την πύλη αυτή, χάρη στην αναγγελία του Λόγου του Θεού, την τέλεση των Μυστηρίων και στη μαρτυρίας της πίστης που λειτουργεί μέσω της αγάπης (βλ. Γαλάτες 5:6). Αλλά ο κόσμος έχει την τάση να κλείνεται στον εαυτό του, κλείνοντας την πόρτα μέσω της οποίας ο Θεός έρχεται στον κόσμο και ο κόσμος σε Αυτόν. Ως εκ τούτου, δεν πρέπει ποτέ να μας εκπλήσσει αν το χέρι – που είναι η Εκκλησία- απορρίπτεται, θρυμματίζεται ή τραυματίζεται.
Ο λαός του Θεού τότε, έχει ανάγκη από αυτήν την εσωτερική ανανέωση, ώστε να μη γινόμαστε αδιάφοροι και να μη κλεινόμαστε στους εαυτούς μας. Για να προωθηθεί αυτή η ανανέωση, θα ήθελα να προτείνω για σκέψη τρία βιβλικά κείμενα.
1. “Όταν υποφέρει ένα μέλος, συμπάσχουν όλα τα υπόλοιπα μέλη” (A’ Κορ. 12:26) – Η Εκκλησία
Η αγάπη του Θεού σπάει αυτό το μοιραίο κλείσιμο στους εαυτούς μας, δηλαδή, την αδιαφορία. Η Εκκλησία μας προσφέρει την αγάπη του Θεού με τη διδασκαλία της και κυρίως με τη μαρτυρία της. Αλλά, μπορούμε να είμαστε μάρτυρες μόνο σε ό,τι εμείς οι ίδιοι έχουμε βιώσει πρωτύτερα. Οι Χριστιανοί είναι εκείνοι που επιτρέπουν στο Θεό να τους ντύσει με καλοσύνη και ευσπλαχνία, να τους ντύσει με τον ίδιο το Χριστό, έτσι ώστε να γίνουν, όπως ο Χριστός, υπηρέτες του Θεού και των άλλων. Αυτό φαίνεται καθαρά στη λειτουργία της Μεγάλης Πέμπτης, με την ιεροτελεστία του πλυσίματος των ποδιών. Ο Πέτρος δεν ήθελε να του πλύνει τα πόδια ο Ιησούς, αλλά κατάλαβε ότι ο Ιησούς δεν ήθελε να είναι απλά ένα παράδειγμα για το πώς πρέπει ο ένας να πλένει τα πόδια του άλλου. Μόνο εκείνοι που επέτρεψαν πρώτα ο Ιησούς να τους πλύνει τα πόδια μπορούν να προσφέρουν αυτήν την υπηρεσία σε άλλους. Μόνο αυτοί έχουν “θέση” κοντά Του (Ιω 13:8) και ως εκ τούτου μπορούν να υπηρετήσουν τους άλλους.
Η Τεσσαρακοστή είναι μία ευνοϊκή περίοδος για να αφήσουμε το Χριστό να μας υπηρετήσει ώστε, με τη σειρά μας, να μπορέσουμε να Του μοιάσουμε. Αυτό συμβαίνει κάθε φορά που ακούμε το Λόγο του Θεού και λαμβάνουμε τα μυστήρια, κυρίως την Ευχαριστία. Γινόμαστε μέσω αυτής αυτό που λαμβάνουμε: το Σώμα του Χριστού. Σε αυτό το σώμα δεν υπάρχει χώρος για την αδιαφορία που τόσο συχνά κατέχει τις καρδιές μας, εφόσον αυτός που είναι του Χριστού ανήκει σε ένα μόνο σώμα και μέσα σε Αυτόν δεν είναι ο ένας αδιάφορος προς τον άλλον. “Πραγματικά, όταν υποφέρει ένα μέλος, συμπάσχουν όλα τα υπόλοιπα μέλη· κι όταν τιμάται ένα μέλος, χαίρονται μαζί του όλα τα υπόλοιπα μέλη” (Α’ Κορ. 12:26).
Η Εκκλησία είναι communio sanctorum (Κοινωνία των Αγίων) όχι μόνο λόγω των αγίων της, αλλά και γιατί είναι μια κοινωνία ιερών πραγμάτων· η αγάπη του Θεού αποκάλυψε σε εμάς το Χριστό και τα δώρα Του. Μεταξύ αυτών των δώρων, υπάρχει επίσης η απάντηση όλων εκείνων που αφήνουν τους εαυτούς τους να επηρεαστούν από αυτή την αγάπη. Μέσα σε αυτή την κοινωνία αγίων, στην κοινή χρήση ιερών πραγμάτων, κανείς δεν κατέχει τίποτα μόνος του, αλλά μοιράζεται τα πάντα με τους άλλους. Και επειδή είμαστε ενωμένοι με το Θεό, μπορούμε να κάνουμε κάτι γι’ αυτούς που είναι πολύ μακριά, για εκείνους που δε θα μπορούσαμε ποτέ να τους φτάσουμε μόνοι μας, γιατί παρακαλούμε το Θεό με αυτούς και για αυτούς, έτσι ώστε να ανοιχτούμε όλοι μας στο έργο της σωτηρίας Του.
2. «Πού είναι ο αδελφός σου;» (Γεν 4,9) – Οι ενορίες και οι κοινότητες
Όσα ειπώθηκαν για την παγκόσμια Εκκλησία είναι αναγκαίο να τα μεταφέρουμε και στη ζωή των ενοριών και των κοινοτήτων.
Είναι δυνατόν σε τέτοιες εκκλησιαστικές πραγματικότητες να ζήσουμε την εμπειρία του να ανήκουμε σε ένα μόνο σώμα;
Ένα σώμα που μαζί λαμβάνει και συμμερίζεται ό,τι ο Θεός επιθυμεί να μας δωρίσει; Ένα σώμα που γνωρίζει και φροντίζει τα πιο ευπαθή μέλη του, φτωχά και μικρά; Ή είμαστε κάτω από την προστασία μιας παγκόσμιας αγάπης που ασχολείται από μακριά με τον κόσμο αλλά ξεχνάει το Λάζαρο που κάθεται μπροστά από την κλειστή του πόρτα; (Λκ. 16, 19-31).
Για να λάβουμε αυτό που μας δίνει ο Θεός και να το κάνουμε να αποφέρει καρπούς, πρέπει να ξεπεράσουμε τα σύνορα της ορατής Εκκλησίας με δύο τρόπους.
Πρώτα, με το να ενωθούμε με την Ουράνια Εκκλησία μέσω της προσευχής. Όταν η επίγεια Εκκλησία προσεύχεται, εδραιώνεται μια κοινωνία αμοιβαίας υπηρεσίας και καλοσύνης που φτάνει μέχρι την παρουσία του Θεού. Με τους αγίους που βρήκαν την ολοκλήρωσή τους στο Θεό, αποτελούμε μέρος αυτής της κοινωνίας μέσα στην οποία η αδιαφορία νικιέται από την αγάπη. Η Ουράνια Εκκλησία δε θριαμβεύει διότι γύρισε την πλάτη στα βάσανα του κόσμου και χαίρεται μονάχη της. Αντιθέτως, οι άγιοι μπορούν ήδη να ατενίζουν και να απολαμβάνουν το γεγονός ότι, με το θάνατο και την ανάσταση του Ιησού, νίκησαν οριστικά την αδιαφορία, τη σκληρότητα της καρδιάς και το μίσος. Μέχρι να διεισδύσει αυτή η νίκη της αγάπης σε ολόκληρο τον κόσμο, οι άγιοι συνεχίζουν να μας συνοδεύουν κατά την προσκυνηματική μας πορεία. Η Αγία Θηρεσία του Λιζιέ, διδάσκαλος της Εκκλησίας, πεπεισμένη ότι η χαρά του ουρανού για τη νίκη της εσταυρωμένης αγάπης δεν είναι πλήρης αν έστω κι ένας άνθρωπος πάνω στη γη υποφέρει και στενάζει, έγραφε: «Λογαριάζω να μην μείνω άπραγη στον Ουρανό, η επιθυμία μου είναι να εργάζομαι ακόμα για την Εκκλησία και τις ψυχές» (Επιστολή 254, 14 Ιουλίου 1897).
Κι εμείς συμμετέχουμε στις αρετές και στη χαρά των αγίων και αυτοί συμμετέχουν στον αγώνα μας και στην επιθυμία μας για ειρήνη και συμφιλίωση. Η χαρά τους για τη νίκη του αναστημένου Χριστού είναι για μας ένα κίνητρο δύναμης για να ξεπεράσουμε τόσες μορφές αδιαφορίας και σκληρότητας της καρδιάς.
Εξ άλλου, κάθε χριστιανική κοινότητα καλείται να διαβεί το κατώφλι που προωθεί τη σχέση με την κοινωνία που την περιβάλλει, με τους φτωχούς και αυτούς που βρίσκονται μακριά. Η Εκκλησία είναι, από τη φύση της, ιεραπόστολος και δεν αναδιπλώνεται στον εαυτό της αλλά αποστέλλεται σε όλους τους ανθρώπους.
Αυτή η αποστολή είναι η υπομονετική μαρτυρία Αυτού που θέλει να φέρει στον Πατέρα όλη την πραγματικότητα και κάθε άνθρωπο. Η αποστολή είναι αυτό που η αγάπη δεν μπορεί να αποσιωπήσει. Η Εκκλησία ακολουθεί τον Ιησού Χριστό στο δρόμο που την οδηγεί προς κάθε άνθρωπο, μέχρι τα πέρατα του κόσμου (Πρ. Απ. 1,8). Μπορούμε έτσι να αναγνωρίσουμε στον πλησίον μας το πρόσωπο του αδελφού και της αδελφής για τους οποίους ο Χριστός πέθανε και αναστήθηκε. Ό,τι λάβαμε, το λάβαμε και γι’ αυτούς. Και κατά τον ίδιο τρόπο, αυτό που κατέχουν αυτοί οι αδελφοί είναι ένα δώρο για την Εκκλησία και για ολόκληρη την ανθρωπότητα.
Αγαπητοί αδελφοί και αδελφές, επιθυμώ τόσο πολύ οι χώροι όπου εκδηλώνεται η Εκκλησία, ιδιαίτερα στις ενορίες και στις κοινότητές μας, να γίνουν νησιά ευσπλαχνίας στο μέσον μιας θάλασσας αδιαφορίας!
3. « Δυναμώστε τις καρδιές σας» (Ιακ. 5,8) – Μεμονωμένος πιστός
Ακόμα και ως μεμονωμένα άτομα έχουμε τον πειρασμό της αδιαφορίας. Είμαστε κορεσμένοι από ειδήσεις και εικόνες συνταρακτικές που διηγούνται την ανθρώπινη δυστυχία, και αισθανόμαστε ταυτόχρονα πλήρη αδυναμία να παρέμβουμε.
Τι να κάνουμε για να μην επιτρέψουμε να απορροφηθούμε από αυτή τη δίνη φόβου και αδυναμίας;
Αρχικά, μπορούμε να προσευχηθούμε μέσα στην κοινότητα της επίγειας και της Ουράνιας Εκκλησίας. Ας μην υποτιμούμε τη δύναμη της ομαδικής προσευχής! Η πρωτοβουλία 24 ώρες για τον Κύριο, που ελπίζω να λάβει χώρα σε όλη την Εκκλησία, ακόμα και σε επίπεδο επισκοπικής επαρχίας, στις 13 και 14 Μαρτίου, θέλει να δείξει αυτήν ακριβώς την ανάγκη για προσευχή.
Έπειτα, μπορούμε να βοηθήσουμε με μια πράξη αγάπης, πλησιάζοντας τόσο αυτούς που είναι κοντά μας όσο κι αυτούς που βρίσκονται μακριά, χάρη στις τόσες πολλές οργανώσεις αγαθοεργίας της Εκκλησίας. Η Τεσσαρακοστή είναι μια ενδεδειγμένη περίοδος για να δείξουμε αυτό το ενδιαφέρον προς τον άλλο με ένα νεύμα, ακόμα και μικρό, αλλά συγκεκριμένο, της συμμετοχής μας στη μια και μοναδική ανθρωπότητα.
Και τέλος, η δυστυχία του άλλου αποτελεί ένα κάλεσμα στη μεταστροφή, διότι η ανάγκη του αδελφού μου θυμίζει πόσο εύθραυστη είναι η δική μου ζωή, και την εξάρτησή μου από το Θεό και τους αδελφούς μου. Αν ζητάμε ταπεινά τη χάρη του Θεού και δεχόμαστε τα όρια των δυνατοτήτων μας, τότε θα έχουμε εμπιστοσύνη στις ατελείωτες δυνατότητες που διαθέτει η αγάπη του Θεού. Και θα μπορούμε να αντιστεκόμαστε στον πειρασμό του διαβόλου που μας κάνει να πιστεύουμε ότι μπορούμε να σωθούμε και να σώσουμε τον κόσμο μόνοι μας.
Για να ξεπεράσουμε την αδιαφορία και την αλαζονεία μας για παντοδυναμία, θα ήθελα να ζητήσω από όλους να ζήσουν αυτή την περίοδο της Τεσσαρακοστής σαν μια διαδρομή εμπλουτισμού της καρδιάς, όπως είπε και ο Βενέδικτος 16ος (Εγκύκλιος Επιστολή « Ο Θεός είναι αγάπη» Νο 31).
Το να έχουμε μια φιλεύσπλαχνη καρδιά δε σημαίνει να έχουμε μια αδύναμη καρδιά. Αυτός που θέλει να είναι ελεήμων έχει ανάγκη από μια καρδιά δυνατή, στέρεη, κλειστή στον πειρασμό, αλλά ανοιχτή στο Θεό. Μια καρδιά που επιτρέπει να διαποτιστεί από το Πνεύμα και να μας οδηγήσει στους δρόμους της αγάπης ώστε να συναντήσουμε τους αδελφούς μας και τις αδελφές μας. Κατά βάθος, μια καρδιά φτωχή που γνωρίζει πράγματι την ίδια της τη φτώχεια και που αναλώνεται για τον άλλον.
Για το λόγο αυτό, αγαπητοί αδελφοί και αδελφές, επιθυμώ να προσευχηθώ μαζί σας στον Χριστό κατά την Τεσσαρακοστή: «Fac cor nostrum secundum cor tuum» : «Κάνε την καρδιά μας όμοια με τη δική σου» (Λιτανείες της Ιεράς Καρδίας του Ιησού). Έτσι θα έχουμε μια καρδιά δυνατή και φιλεύσπλαχνη, άγρυπνη και γενναιόδωρη, που δεν θα κλείνεται στον εαυτό της και που δεν θα πέφτει στον ίλιγγο της παγκοσμιοποίησης της αδιαφορίας.
Με αυτή την ευχή, σας διαβεβαιώνω για την προσευχή μου έτσι ώστε κάθε πιστός και κάθε εκκλησιαστική κοινότητα να διανύσουν καρποφόρα τη διαδρομή της Τεσσαρακοστής. Είθε ο Κύριος να σας ευλογεί και η Παρθένος Μαρία να σας φυλάσσει.
Από το Βατικανό, 4 Οκτωβρίου 2014
Εορτή Αγίου Φραγκίσκου της Ασίζης
Φραγκίσκος
Μετάφραση: Κάριτας Ελλάς